Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Etymologiczneorazdefinicyjneujęcieelit
czyteżpoprostuosobynajstarszewiekiem.Mimożewówczesnychczasach
nieposługiwanosięterminemnelita”,koncepcjeidealnegoustrojupolitycznego
antycznejmyślipolitycznejnawiązywałyjużdozagadnieńpoświęconychludziom
sprawującymwładzępolityczną.Opisydzisiejszejelity,nazywanejwówczas
grupąrządzącą,obejmowałyzarównojejrolęwkształtowaniuładuspołeczne-
go,charakterystykępolityczną,jakiwartości,którymipowinnisięwyróżniać
przywódcypolityczni.Wplatońskiejkoncepcjinpaństwadoskonałego”,wktórej
processprawowaniawładzybyłswoistąposługąspołeczną,realizowanąwimię
interesówpaństwa,władzęmógłsprawowaćczłowiekcechującysięmaksymal-
nymobiektywizmem,cozwiązanebyłozwyrzeczeniemsięrodzinyimajątku6.
Osobamimogącymispełnićtekryteriabylifilozofowie,którzywówczasuważani
bylizaludziposiadającychnajwiększąwiedzę.Wantycznychczasachstanowili
oniszczególnągrupę,któradziśzostałabyokreślonamianemelityintelektualnej.
Genezypojęcianelita”możnarównieższukaćwstarożytnejGrecji.Spostrzeżenie
RobertaDahla,żenzewspółczesnejperspektywyszczególnieistotnymogranicze-
niemzarównoteorii,jakipraktykigreckiejdemokracjijestto,iżraczejwyłączała
onaludzizudziałuwrządzeniu,niżichdońwłączała”
7
,jestniezwykletrafne.
Wielumyślicielitamtegookresuopowiadałosięzawyodrębnieniemsprawniejszej
iefektywniejszejklasyrządzącej,którejczłonkowie(agathos-człowiekszlachetny
zurodzenia)charakteryzowalibysięnieprzeciętnymidoskonałościami-arete
8
.
Rozmyślanianatematludzisprawującychlubmogącychsprawowaćwładzęoraz
ichcechosobowychpojawiałysięnietylkowstarożytności,alerównieżwna-
stępnychstuleciach.
Wątkielitystycznerozwijanewmyślipolitycznejokresuśredniowiecza,odno-
szącsiędowoliBoga,wyznaczałykoniecznośćfunkcjonowaniagrupyrządzącej
iokreślałymechanizmykreująceprzywódcówpolitycznych.Upowszechniona
wówczasteokratycznawizjaświataskłaniałakutemu,abykażdyczłowiek
poddanybyłwładzomsprawującymrządynadinnymi.nNiemabowiemwła-
dzy,któraniepochodziłabyodBoga.Ktoprzeciwstawiasięwładzy-prze-
ciwstawiasięporządkowiBożemu”
9
.Poglądygłoszoneprzezprzedstawicieli
średniowiecza,m.in.przezśw.Augustyna,prezentowałystanowisko,żeklasa
rządzącajestwytworemniezbadanychintencjiBoga,niezbędnymelementem
hierarchiispołecznej,którejkształtjestnastępstwemnieprzypadkowejstruktury
wszechświata.Średniowieczneprzekonaniaelitystycznedałypodstawędofunk-
cjonowaniamonarchiiwczesnofeudalnych,aprzemianyspołeczno-polityczne
6J.Nocoń,Elitypolityczne,WydawnictwoAdamMarszałek,Warszawa2004,s.14-16.
7
R.Dahl,Demokracjaijejkrytycy,tłum.S.Amsterdamski,WydawnictwoZnak,Kraków
1995,s.35.
8
W.W.Jaeger,Paideia.Formowanieczłowiekagreckiego,tłum.H.Bednarek,M.Plezia,
Aletheia,Warszawa2001.
9
Słowaśw.PawłaApostoławLiściedoRzymian[za:]PismoŚwięteStaregoiNowegoTestamentu.
BibliaTysiąclecia,Pallottinum,Poznań-Warszawa1983,s.1288.
