Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
1iEuropa
wierzchni,awyspyponad7%.Spośródlicznychpółwyspównajwiększąpowierzchnię
mają:PółwysepSkandynawski(ok.800tys.km
2),PółwysepIberyjski(580km2),Półwy-
sepBałkański(ok.470tys.km
2),PółwysepApeniński(ok.150tys.km2)iPółwysep
Kolski(120tys.km
2).Największewyspyleżąupółnocno-zachodnichwybrzeżykontynen-
tu,sąnimi:WielkaBrytania(230tys.km
2),Islandia(103tys.km2)iIrlandia(82tys.km2).
WśródwyspMorzaŚródziemnegopodwzględempowierzchnidominują:Sycylia
(24tys.km
2),Sardynia(23,8tys.km2),Korsyka(8,7km2),Kreta(8,3tys.km2)iMajorka
(3,6tys.km
2).Zkoleiwczęścipółnocnejnajwiększepowierzchniowoarchipelagitwo-
rząwyspy:NowejZiemi(92,6tys.km
2),Svalbardu(60tys.km2)iZiemiFranciszkaJó-
zefa(18,9tys.km
2).Oprócztegowokółlądowejczęścikontynentusąrozsianeliczne
skupiskamniejszychwysp–wotoczeniuWielkiejBrytanii,naMorzuEgejskim
iwsąsiedztwiePółwyspuSkandynawskiego.
WybrzeżaEuropymajązróżnicowanycharakter.Wczęścipółnocnejprzeważają
silnierozczłonkowanewybrzeżafiordowelubszkierowe,skalistycharaktermająteżwy-
brzeżazachodniejipołudniowejAngliiipółnocnejHiszpanii(klifowe,riasowe).Wybrze-
żeBałtykujestrozczłonkowanewczęścizachodniej,natomiastjegowschodnieodcinkisą
bardziejwyrównane,zmierzejami.PółnocnewybrzeżaMorzaŚródziemnegosązarówno
płaskie(piaszczyste,lagunowe,limanowe),jakigórzyste,zmałymizatokami,wzależnoś-
ciodlokalnychwarunkówtektonicznych.Szczególnymkrajobrazemodznaczasięwy-
brzeżedalmatyńskie,ciągnącesięwzdłużzachodniejczęściPółwyspuBałkańskiego.
PrzeważającaczęśćEuropyjestnizinna.Około75%jejpowierzchnizajmująob-
szaryleżącenawysokościnieprzekraczającej300mn.p.m.,ok.20%nawysokości
300–1000mn.p.m.,ajedynie5%powyżej1000mn.p.m.Średniawysokośćkontynentu
wynosi:292mn.p.m.NajwyższympunktemjestszczytMontBlancwAlpach,nagranicy
FrancjiiWłoch(4810mn.p.m.),anajniższym–depresjanaNizinieNadkaspijskiej
(28mp.p.m.).CharakternizinnynadająEuropierozległeobszarynizinwjejśrodkowej
iwschodniejczęści–NizinaŚrodkowoeuropejska,NizinaWschodnioeuropejskaoraz
licznenizinynadmorskieiśródgórskie.NapółnocyEuropyrozciągasięmasywGór
SkandynawskichorazgóryWielkiejBrytanii(m.in.Grampiany,Kaledońskie).Wczęści
środkowejwystępujestrefawyżyniśrednichgór,oddzielonychkotlinamiinizinami,
obejmującaMesetęIberyjską,MasywCentralny,licznestaremasywygórskieŚrodko-
wejEuropym.in.:Harz,Schwarzwald,LasCzeski,Szumawę,Rudawy,Sudetyażpo
WyżynyPolskie.Napołudnieodnichciągniesięstrefamłodychgórfałdowychzłuka-
mi:Alp,Apeninów,GórDynarskich,Karpat,Pirenejów,Rodopów,StarejPłaniny.
WschodniączęśćkontynentuograniczamasywnyłukUralu.
NaterenieEuropyzachodzązjawiskawulkaniczneisejsmiczne.Najwięcejwulka-
nówwystępujenaIslandiiiotaczającychjąwysepkach.Znajdujesiętamok.130czyn-
nychwulkanów.ObszaremaktywnymwulkanicznieisejsmiczniejestbasenMorza
Śródziemnego,główniePółwysepApenińskiisąsiedniewyspy.Donajwiększychczyn-
nychwulkanównależą:weWłoszech–Etna(3340mn.p.m.),Wezuwiusz(1277m),
Stromboli(926m),Vulcano(500m),wNorwegii–Beerenberg(2277m),wIslandii–
Hvannadalshnúkur(2119m),Grimsvötn(1719m),Askja(1510m),Hekla(1491m),
Katla(1363m),awGrecji–Santoryn(131m).
