Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
2.Azja
apóźniejtakżeHolendrzy(ArchipelagMalajski,m.in.Jawa).PrzełomXVIiXVIIw.
byłpoczątkiemkolonialnychpodbojówBrytyjczyków,którzyskierowalisięnaPółwy-
sepIndyjski,gdziestopniowoprzejmowalipodkontrolędużemiasta–m.in.:Madras,
BombajiKalkutę.DopołowyXIXw.podbiliprawiecałeIndie,zwyjątkiemkilku
posiadłościportugalskich.Zajęlitakże:Cejlon,SingapurorazAdennaPółwyspie
Arabskim.IchwpływyobjęłyrównieżNepaliBhutan.FrancjawXIXw.przejęła
znacznączęśćPółwyspuIndochińskiego(FrancuskieIndochiny).StanyZjednoczone,
wykorzystującdestabilizacjępolitycznąHiszpanii,przejęłypodkoniecXIXw.kontrolę
nadFilipinami.KolonizacjępółnocnejiśrodkowejAzjiprowadziliRosjaniejużwXVI
w.,jednaknajszybszyrozwójterytorialnyimperiumcarskiegoprzypadłnaXIXw.
CarskaRosjapodporządkowaławówczasobszarsięgającydogranicychińskiejiwysp
DalekiegoWschodu.WXVIIIiXIXw.zajęłaznaczneobszaryAzjiŚrodkowejiZa-
kaukazia.Chiny,którychpolityczneznaczeniewXIXw.zmalało,zostałypodzielonena
strefywpływówmocarstwkolonialnych–WielkiejBrytanii(m.in.Hongkong),Francji,
Rosji,NiemiecorazJaponii,któraopanowałateżKoreę,awlatach30.XXw.Mandżu-
rięiinneczęścikraju.
StopniowyrozpadsystemukolonialnegowAzjirozpocząłsiepozakończeniuIwoj-
nyświatowejiupadkuimperiumosmańskiego,któregoczęściobjętoprotektoratemLi-
giNarodów(m.in.Palestyna,Liban,Syria,Irak,krajenadZatokąPerską).PoIIwojnie
światowejniepodległośćuzyskaławiększośćkolonii.ProcesdekolonizacjiAzjizakoń-
czyłsięnaprzełomieXXiXXIw.przekazaniemChinomHongkongu(1997r.)iMakau
(1999r.)orazuzyskaniemniepodległościprzezTimorWschodniw2002r.
DramatycznyikrwawyprzebiegmiaławAzjiIIwojnaświatowa.Okupacjajapońska
Chin,Korei,Indochin,FilipiniArchipelaguMalajskiegoodbiłasięwielkimistratami
wludnościcywilnej.PoIIwojnieświatowejdonajważniejszychwydarzeńpolitycznych
wAzjimożnazaliczyćm.in.:powstanieChińskiejRepublikiLudowej(rządyMaoZe-
donga,aneksjaTybetuprzezChinyitzw.rewolucjakulturalna),powstaniePaństwa
Izrael(1948r.)oraztrwającykonfliktizraelsko-palestyński,wojnęnaPółwyspieKo-
reańskim(1950–53r.),którejefektemjestpodziałKoreinadwieczęściorazwojny–in-
dochińska(1946–1954r.)iwietnamska(1965–1973r.).
Ludność
Azjajestnajbardziejzaludnionączęściąświata.Zamieszkujejąponad4mldludzi,
costanowiok.60%ogółumieszkańcówZiemi.Ludnośćniejestjednakrównomiernie
rozmieszczona.Znaczneobszarysąprawiebezludnelubodznaczająsiębardzomałą
gęstościązaludnienia,np.Syberia,WyżynaTybetańska,pustynneobszaryAzjiŚrodko-
wej,stepyMongoliiczypustynnewnętrzePółwyspuArabskiego.Kontrastująznimi
gęstozaludnioneobszary,gdzieśredniona1km
2powierzchniprzypadakilkaset,
amiejscaminawetkilkalubkilkanaścietysięcyosób,jakwprzypadkuwielkichaglome-
racji.Podwzględemzaludnieniawyróżniająsię:NizinaChińska,częśćwybrzeżyJapo-
nii,wyspaJawaorazNizinaGangesu.PonadpołowacałejludnościAzjiprzypadana
