Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PaulinaŁabieniec,Modelerelacjipaństwaizwiązkówwyznaniowychzperspektywyprawnej…
21
państwawyznanioweiświeckie,starająsięrozbudowaćkatalogmodeli,takaby
jaknajlepiejodzwierciedlałyonerozwiązaniaprzyjętewróżnychpaństwach.
Wtymceluwybierająpewne–istotniewichocenie–aspektyrelacjipaństwo–
Kościółiprzyjmująjejakokryteriapodziałupaństw.
Jednymzistotnychaspektówrelacjipaństwaizwiązkówwyznaniowychsą
rozwiązaniawzakresieformorganizacyjnychumożliwiającychzwiązkomwyzna-
niowymuczestniczeniewobrociecywilnoprawnym.M.Pietrzakwyróżniłnapod-
stawietegokryteriumtrzytypyrelacjiwystępującychwpaństwachprzyjmujących
rozdziałpaństwaiKościołów.Sątomodelamerykański,modelfrancuskioraz
modelHtrzeci”opisanyjakorespektującyformyorganizacyjnezwiązkówwyzna-
niowych.Modelamerykańskicharakteryzujesiętym,żezwiązkiwyznaniowenie
mająszczególnychformorganizacyjnych,tylkodziałająnatakichsamychzasa-
dach,jakinneorganizacjezrzeszająceobywateli.Wmodelufrancuskimpaństwo
narzucazwiązkomwyznaniowymokreślonąstrukturęorganizacyjną,jakąsąsto-
warzyszeniakultowe.Natomiastostatnia,najbardziejpowszechnaodmianasys-
temurozdziału,respektujewłasneformyorganizacyjnezwiązkówwyznaniowych,
przyczymzewzględunabezpieczeństwoobrotuprawnego,koniecznejestwypeł-
nienieprzeznieokreślonychwarunkówlubdokonanieokreślonychczynności5.
Modelewyróżnianenagruncieprawawyznaniowegoodnosząsięnietylko
dopaństwwspółczesnych,alesięgajątakżedohistorycznychformrelacjipań-
stwo–Kościół.Perspektywęhistorycznąwujęciurelacjipaństwo–Kościółprzyjął
A.Mezglewski.Taperspektywauwzględniamodelepojawiającesięnaprze-
strzenidziejóważdowspółczesności,tj.:systempowiązania,systemrozdziału
isystemwzajemnejniezależności6.Wramachsystemupowiązaniauwzględ-
nionezostałyjedyniejegowersjehistoryczne:monizmreligijno-polityczny,
cezaropapizm,papocezaryzmorazjurysdykcjonizm.Dosystemówrozdziału
zaliczonosystemyfrancuskiisowiecki,natomiastdosystemówwzajemnejnie-
zależności–amerykańskiiniemiecki.Modelfrancuski,jakonależącydosys-
temówrozdziału,charakteryzujesięneutralnościąświatopoglądowąwładz
publicznychizasadniczobrakiemwspółpracymiędzypaństwemazwiązkami
wyznaniowymi.Wszczególnościpaństwonieudzielafinansowegowsparcia
nadziałalnośćkultowąoraznieuwzględniaformyorganizacyjnejKościołów,
ajedynienarzuconąprzezsiebieformęstowarzyszeńkultowych.Wmodelu
sowieckimrozdziałpaństwaodKościołapolegałnazwalczaniuwszelkiejdzia-
łalnościreligijnejzwiązkówwyznaniowychpoprzezograniczanieichpodmioto-
wościprawnej,przyjednoczesnympropagowaniuświatopogląduateistycznego.
Zkoleisystemamerykański–pierwszyzsystemówwzajemnejniezależności–
wykluczamożliwośćświadczeniapomocyzwiązkomwyznaniowymwramachich
działalnościreligijnej,niezależnie,czybyłabytopomocjednemuzwiązkowi,czy
5Ibidem.
6A.Mezglewski,H.Misztal,P
.Stanisz,Prawowyznaniowe,Warszawa2011,s.12–13.
