Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
I.RELACJEPAŃSTWO-WSPÓLNOTYRELIGIJNE:ZAGADNIENIAOGÓLNE.
szczęściaodnalezionegoweskapistycznymiprostymżyciuwpełnejharmonii
znaturą.Choćobydwietradycjesąpowszechnymmotywemliteraturyimalar-
stwa,niesąszczególniepopularnewśródwspólnotwyznaniowych.Przedmiotem
religijnegozainteresowaniastająsięraczejwizjedoskonałejwspólnotymoral-
nejczyświatamillenarystycznego.Obydwiekoncentrująsięnasilnymfunda-
menciemoralnym,którywspółgrazetosemposzczególnychdenominacji.Jedna
odnosisiędospołecznościidealnejzewzględunaludzkądoskonałośćmoralną,
okazującąsięnajważniejszymcelemwspólnoty,azarazemjejnaczelnązasadą
organizującą.Kolejnazaśczerpieztradycjichrześcijańskiejoznaczającspołecz-
nośćustanowionąbezpośrednioprzezBoga,którejperfekcyjnośćjestpochodną
boskiejdoskonałości5.
Każdazewspomnianychpowyżejwizjidoskonałejspołecznościmoże
nakładaćsiętreściowonautopię.Zazwyczajichwielowątkowośćizłożoność
jestzamierzonymzabiegiem.Kluczowawydajesięwtymprzypadkupostawa
samegoautoraliterackichwizji,którymożeprzelaćwutopijnąspołeczność
dowolneelementyświatarealnego,wtymrównieżzasadyiwartościokreślonej
doktrynyreligijnej.Niejesttoniczymniezwykłym.Dlawielutwórcówliteratura
utopijnabyłaformąkomentarzaspołecznego,kierowanegorównieżwstronę
religii.Kilkutwórcówklasycznychutopiibyłonawetteologami,szczególnie
wXVIiXVIIwieku.Wystarczywspomnieć,żeTomaszMore(1478–1535)był
świeckimtercjarzemfranciszkańskimizostałmęczennikiemchrześcijańskim,
aTomaszCampanella(1568–1639)należałdozakonuDominikanów.Wnaj-
większymjednakstopniuwątkitesprzęgłysięwtwórczościJohannaValentina
Andreae(1586–1654)niemieckiegopastoraluterańskiegoorazważnegodzia-
łaczaruchuróżokrzyżowców.ZainspirowanyutopiąCampanelliopublikował
w1619rokuksiążkęHReipublicaeChristianopolitanaeDescriptio”,wktórej
zaprezentowałwizjęidealnegomiastazbudowanegonazasadachchrześcijań-
skich.Skonstruowanazgodniezklasycznymkanonemutopijnympowieśćjest
relacjąrozbitkamorskiegozpobytunatajemniczejwyspieCapharSalama,na
którejmaonokazjęzwiedzićmiastoChristianopolis.Podróżnikzostajewpusz-
czonydomiastadopieropodokonanejprzezmieszkańcówskrupulatnejocenie
jegomoralności.Przybyszzzachwytemobserwujespołeczność,którazanicma
wszelkąwłasnośćprywatnąibogactwa,koncentrującsięnaedukacjiireligii.
Celemwspólnotyrządzonejprzeznaukowców-artystówjestbowiemchęćzgłę-
bianiawiedzyoświeciejakoboskimdzieleioddawanietymsamymczciNajwyż-
szemuStwórcy6.
Wizjautopijna,któradlaniemieckiegopastorapozostawałajedyniefikcją
literackąmającąwymiaredukacyjnyczydeliberatywny,jużdwastuleciapóźniej
mogłabystaćsięrealnymprojektempolitycznym.Odpowiadałyzatozmiany
5Ibidem,s.20–30.
6F.E.Manuel,F
.P
.Manuel,UtopianThoughtintheWesternWorld,Cambridge1979,s.300–307.
