Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PaulinaŁabieniec,Modelerelacjipaństwaizwiązkówwyznaniowychzperspektywyprawnej…
23
niuklasyfikacjiwziąłpoduwagęnietylkokryteriaprawne,takiejakkonstytu-
cyjnegwarancjewolnościreligijnej,aletakżekryteriapolitologiczne(np.reżim
polityczny,relacjamiędzyformalnymiregulacjamiapraktykąpolityczną)oraz
socjologiczne(liczebnośćzwiązkówwyznaniowych,wpływwspólnotreligijnych
nażyciespołeczne).Klasyfikacjataobejmujeswoimzakresempaństwacałego
świata–nieograniczasiędokręgukulturyzachodniej.Jejwaloremjestnie-
wątpliwieuwzględnieniekryteriówpozaprawnychorazrozszerzenieperspek-
tywyopaństwamuzułmańskie,czybuddyjskie.Liczbawyróżnionychmodeli
pokazujejednak,jaktrudnejestutworzenieklasyfikacji,którajednocześnie
uwzględniałabyistotneróżnicemiędzyrelacjamipaństwo–religiawpaństwach
nacałymświecie,iniebyłaklasyfikacjązbytkazuistyczną.Niewątpliwiejednak
podjętapróbapokazuje,jaktrudnedoporównaniasąrelacjepaństwizwiązków
wyznaniowychwróżnychkręgachkulturowychorazjakważneokazująsięwtym
zakresiebadaniainterdyscyplinarne.
Należystwierdzić,żemodelerelacjipaństwo–Kościółwpolskimprawie
wyznaniowymbazująnapodzialenapaństwawyznanioweipaństwaświeckie.
Autorzyzauważająznaczneróżnicewystępującemiędzypaństwamizaliczanymi
dogrupypaństwświeckich,dlategowyróżniająpewneichodmiany–odpaństw
wrogichKościołompopaństwapodejmująceprzyjaznąwspółpracę.Modeletesą
formułowaneczęstowodniesieniudoregulacjiwkonkretnychpaństwach(model
francuski,modelniemiecki).Zaaspektistotny,decydującyowyróżnieniumodeli
nagruncieprawawyznaniowegomożnauznaćpopierwsze,formalneustanowie-
nieKościołapaństwowego,apodrugie,poziomwspółpracymiędzypaństwem
aKościołami(wtymm.in.wsparciefinansowezestronypaństwa,formęudziału
wobrocieprawnym,pomocprzypobieraniuHpodatkukościelnego”).
Istotnąwadąpodziałunapaństwaświeckieiwyznaniowejestnieuwzględ-
nienieszczegółowychregulacjiwposzczególnychpaństwach.Korzystając
zpodziałunapaństwaświeckieiwyznanioweokazujesię,żewiększepodobień-
stwonapoziomieszczegółowymzachodzimiędzypaństwamizaliczanymido
różnychmodeli(np.międzyGrecjąaHiszpanią),niżmiędzypaństwami,które
znajdująsięwjednejkategoriipaństwzustanowionąreligiąpaństwową(Grecja
aWielkaBrytania)10.Świadomymniedoskonałościpodziałupaństwnawyzna-
nioweiświeckiejestW
.Brzozowski,którystwierdza:
Samfakt,żeobawspomnianepaństwa(WielkaBrytaniaiArabiaSaudyjska–
przyp.P
.Ł.)sąklasyfikowanewramachjednejkategoriipojęciowej,powinien
skłaniaćdonamysłunadniedoskonałościąnarzędziopisu,jakiewykształciła
wtejmierzenauka.Takszerokieoperacyjnerozumieniepaństwawyznaniowego
stawiapodznakiemzapytaniawaloryeksplanacyjnepojęcia.11
10G.Robbers,StateandChurchintheEuropeanUnion,[w:]StateandChurchintheEuropean
Union,red.G.Robbers,Baden-Baden2019,s.679.
11W
.Brzozowski,Państwowyznanioweapaństwoideologiczne,[w:]Państwowyznaniowe.Dok-
tryna,prawoipraktyka,red.J.Szymanek,Warszawa2011,s.51.
