Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Wstęp.Sekularyzacjawobecwyzwańpostnowoczesności
podglądanalubzagadniętapopadawewspółuzależnienieodswoje-
goobserwatoralubrozmówcy.Podniosłyprocestwórczynarratora
wpierwszymrozdzialezostajegwałtownieprzerwanykonstatacją,
żektośjestwpokoju,ktośjestobok,ktośobserwuje.Faktbyciaob-
serwowanym,zagadniętym,nazwanymizaklasyfikowanym(zakla-
syfikowanymjakoJózio,17-letniuczeńklasygimnazjalnej)odbiera
narratorowisiłęsamoistnejegzystencjiisamodzielnegoartystycz-
negotworzenia.Wpowieścipodglądanisąrównieżuczniowieprzez
matkizapłotem.(ProfesorPimkowyraźniemówiprzecież,żeunie
maniclepszegoodmatkizapłotemnachłopcawwiekuszkolnym”31).
OglądanyikrytycznieocenianyjestJóziozarazpoprzybyciudodomu
Młodziaków.Odkądnazwanyzostajepozerem,żadnazprzybieranych
przezniegopozycjinakanapieniebędziejużpozycjąnaturalną.Nie
jestmożliwezajęcienaturalnejpozycji,gdyzostałosięnazwanym
uokropniezmanierowanym”iczujesięnasobienieustanny,krytyczny
wzrokzewnętrznegoobserwatora.Józiojednakżesamwykorzystuje
idoskonalibrońpodglądania:naruszaprywatnąprzestrzeńsypial-
niMłodziaków,obtańcowującjązzapałem,podglądaMłodziaków
podczasporannejtoalety,szpiegujepensjonarkę.Młodziakównapo
odebraniusygnału,żejestobserwowana,niejestjużwstaniezdaw-
nąpewnościąsiebieizdotychczasowymsukcesemutrzymaćswej
nowoczesnejpostawy.
TenkrótkiekskurskuGombrowiczowskiejproziepozwalalepiej
zrozumiećhermeneutycznąsytuacjędwóchcharakteryzowanychtu
pojęć.Weuropejskimpejzażureligiaorazświeckośćzwarłysięze
sobąniczymSyfoniMiętuswpojedynkunaminy.Józiozprzeraże-
niemwoła,żetwarzjestpodmiotem,anieprzedmiotem32.Bronitym
samymrozpaczliwiesilnej,podmiotowej,samoistnejtożsamościobu
stronbiorącychudziałwkonflikcie.Twarzrozumianajakoprzedmiot
będziejużwyłączniekapryśnymnarzędziemkreacjitożsamości.Po-
sługiwaniesięnimokażesięściśleuzależnioneodtechniki,warsztatu
oraznarzędzistosowanychprzezstronęprzeciwną.
Religiaiświeckośćtakżesięgnęłypoobosiecznąbrońpodgląda-
nia.BrytyjskiteologGrahamWard33,śledząclosyłacińskiego,apóź-
31
32
Ibidem,s.27.
Ibidem,s.68.
33
G.Ward,TrueReligion,Malden,MA2005(2003),s.10.
