Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wstęp.Sekularyzacjawobecwyzwańpostnowoczesności
wielomawzględamiprzypominastarożytneiśredniowieczneherezje
powstałewłoniesamegochrześcijaństwa,anawetreformację,która
takżewypracowałaalternatywnewobecKościołakatolickiegostano-
wiskoreligijne.Wprzypadkuherezji(awKościelekatolickimiLuter
traktowanybyłjakoheretyk)pojawiłasiękonkurencja,którąnależało
krytyczniezrecenzować,odciąćsięodniej,następniezaśzweryfi-
kowaćpodjejkątemwłasneszeregiwyznawcówiwłasnetraktaty.
Pomiędzyspektakularnymiaktaminarodzinherezjiapowstaniem
formacjiświeckiejwystępująjednaktrzyznacząceróżnice.
(1)Popierwsze,jaknapisałJoséCasanova:ukażdymieszkaniec
Europybyłchrześcijaninem.Nawetodstępstwoiherezję(ł)uzna-
wanozregułyzapróbęzreformowaniachrześcijańskiegoświatalub
sekciarskipowrótdopierwotnejczystości,aniezajegoodrzucenie”35.
Naniekorzyśćtezyotożsamościherezjiisekularyzacjidziaławięcar-
gumentilościowo-statystyczny.Zwolennicyopcjiświeckiejsamąswo-
jąobecnościązłamalizasadępowszechnościiwprowadzilipluralizm.
(2)Podrugie,sekularyzacja,wprzeciwieństwiedoherezji,radykal-
niezmieniłaregułygry,wykroczyłapozadotychczasowyreligijny
horyzont.WtymduchuoherezjiwypowiadasięnaprzykładSlavoj
Žižek36.Wksiążcepoświęconejchrześcijaństwuuznajeonherezjęza
odrzuceniezgniłegokompromisu,którypozwalainstytucjireligijnej
dostosowaćsiędowymogówutegoświata”
.Ztegopowoduwhere-
tyckiejpostawiekatarówlubwpotępianympoczątkowoprzezKo-
ściółradykalnymśw.FranciszkuzAsyżuŽižekwidzikonsekwentne
wyciągnięciepełniwnioskówmieszczącychsięwdoktrynie.Herezja
niejestwięcciałemobcymnarzuconymreligiizzewnątrz,alestano-
wizaskakującądlasamejreligiiradykalnąeksplikacjęjejwłasnego
stanowiska.Herezjeodmawiaływprawdziedotychczasowejreligii
prawadorozstrzygającegosłowawsprawiepodnoszonychteologicz-
nychwątpliwości,posługiwałysięjednaktymsamymteologicznym
językiem(nawetjeśliwzbogaconymonowy,niezależnysłownik),co
dotychczasowareligia.Wsytuacjipojawieniasięherezjidyskutowano
kwestie,któreleżaływpoluszczególnegozainteresowaniaobustron.
Działosiętaknawetwówczas,gdytodopieroaktherezjirzucałsnop
światłanajakąśdogmatycznąkwestięniedostrzeganąwcześniejprzez
35
J.Casanova,Religiepubliczne...,op.cit.,s.41.
36
S.Žižek,Owierze,op.cit.,s.51-52.
