Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaZasuń
WPROWADZENIE
DOWYDANIAPOLSKIEGO
1.BURTONIMELANCHOLIA
Niełatwosformułowaćjednądefinicjęmelancholii,gdyżodstaro-
żytnościpoczasynowożytnepojawiająsięciąglenoweterminyikon-
cepcjeopisującetenstan,cojestwymownymświadectwemfundamen-
talnegoznaczenia,jakieprzypisywanotejkategorii1.Melancholiastała
1Wśródokreśleńzwiązanychzmelancholiąnależywymienićacedię(łac.acedia,gr.
akēdía,akedeía),uznawanązachorobęduszymnichówpraktykującychwsamotności,
azarazemjednąznajniebezpieczniejszychpokus,którąznaczniepóźniejśw.Tomasz
zAkwinuzaliczyłdosiedmiugrzechówgłównych.Znaczenieacediizmieniałosięod
nutratynadziei,smutkuiwyczerpania”,porozumieniejejjakozewnętrznegonzaniedby-
waniaobowiązkówwobecBogaibliźnich”orazwewnętrznegonwyjałowieniaducha”,
notępieniaduszy”,którawtymstanieniezdolnajestpielęgnowaćdobro.Zob.:W.Ba-
łus,Mundusmelancholicus:melancholicznyświatwzwierciadlesztuki,Kraków1996,
s.55–57.JeanStarobinskiopisałacedięjakonciężar,oszołomienie,braksiływoli,pełna
niemoc,byprzerwaćzwątpieniewzbawienieduszy”[za:]ibidem,s.57.Zaacedięodpo-
wiadaćmiałdemonpołudnia;OjcowiePustynitwierdzili,żewybieraofiarę,gdysłońce
jestwzenicielubgdyżycieznajdujesięwśrodkowejfazie.Zob.:M.Bieńczyk,Melan-
cholia.Otych,conigdynieodnajdąstraty,Warszawa1998,s.97;por.:H.Drüe,Od
przypuszczeńnatematmelancholiidonaukiodepresji[w:]Sumienie,wina,melancholia,
P.Dybel(red.),Warszawa1999,s.124.Terminemwiązanymzmelancholiąjestteżsple-
en(gr.splen),którywjęzykuangielskimprzyjąłsięok.XVIIIwieku.Pojęcietooznacza
zarazemdolegliwość(melancholia,depresja,złyhumor),jakiorgan(śledziona)inawią-
zujedoantycznejpatologiihumoralnej.ZnanymterminemjesttakżeWeltschmerz(me-
lancholia,nbólświata”,nsmutekświata”),któryłączysięzpesymizmemwynikającym
zniedoskonałościrzeczywistości,orazwerteryzm(odgłównejpostacipowieściGoethe-
goCierpieniamłodegoWertera),oznaczającystanrezygnacjiibezsilnościwobecświata,
którystałsięistotnymwątkiemwliteraturzeprzełomuXVIIIiXIXwieku.
