Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.Resocjalizacjajakoprzedmiotbadańinterdyscyplinarnych
łecznych,to(opróczwizjimarksistowskiej)zmiennośćtamiałacharakterewolucyj-
ny,copozwalałonaprzybliżoneprzewidywaniekolejnychetapówrozwojużyciaspo-
łecznegozarównowskalimakrospołecznej,jakiwukładachlokalnych.Ewolucyjne
teoriespołeczeństwanowoczesnegoinspirowałyprognostycznebadaniazmierzające
dookreśleniarozmiarówdewiacjinakolejnychetapachhistorycznychiopracowywa-
niaadekwatnychteoriiistrategiizapobiegawczych.
Retrospektywniemożnaprzyjąć,żetageneralnawizjarozwojuspołeczeństwawza-
sadziesprawdzałasię,aletylkonapoczatkuXXw.Pozytywnaweryfikacjapozytywi-
stycznychteoriidewiacjizaowocowałarozwiniętymmodelemresocjalizacyjno-terapeu-
tycznym,którywpenitencjarystycedoprowadziłdokrańcowegoliberalizmu
imodelowaniainstytucjiresocjalizacyjnychnawzórinstytucjiwolnościowych.Alewmia-
rozwojuspołeczeństw,determinowanegowymogamipostępunaukowo-techniczne-
go,wizjapozytywistycznaokazywałasięcorazbardziejnieadekwatna,mglista,aopar-
tananiejteoriaipraktykaresocjalizacyjnacorazmniejskuteczne.Tanieadekwatność
najwyraźniejwystąpiławUSAwlatach70.,gdziemimoimponującychkoncepcjiteo-
retycznychimetodycznychrozwiązańwsystemieresocjalizacji(wiążącychsięzolbrzy-
miminakładamifinansowymi),przestępczośćwzrosładoniewyobrażalnychrozmiarów.
Wteoriikryminologicznejzałamaniesiępozytywistycznej,konsensualnejwizjispo-
łeczeństwawyraziłosięwpojawieniusiękonfliktowychteoriirozwojuspołeczeństwa
(Bernard,1981),wpostulaciepowrotudoteoriiklasycznychorazpojawieniusięnur-
tukryminologiiradykalnejitzw.nowejkryminologii(Taylor,WaltoniYoung,1973).
Wrazztymiteoriamifunkcjonująkoncepcjenawiązującedodoktrynymarksistow-
skiejinurtabolicjonistycznyNielsaChristie(Błachut,GaberleiKrajewski,1999).Za-
łamaniesięparadygmatupozytywistycznegonieograniczałosiędoobszarukrymino-
logii,leczbezpośredniozaskutkowałopesymistycznymirozważaniamiwpedagogice
resocjalizacyjnej,czegowyrazempoglądyokryzysieresocjalizacji.
Równoległośćwystępowaniatychpesymistycznychnurtówinastawieńjestjeszcze
jednymdowodemnaścisłepowiązaniamyśliresocjalizacyjnejznaukamiprawnymi
iświadczyotym,żeteorieresocjalizacyjne,chociażspecyficznie,tojednakanalizują
samąrzeczywistośćcoinnedyscyplinyspołeczne.Alejeśliprzyjmiemyjakozasad-
tezęokryzysieresocjalizacji,totrzebabraćpoduwagęterozważania,które
obecnierozwijaneprzedewszystkimnagruncieniektórychodłamówwspółczesnejfi-
lozofiiisocjologii,aktórewświadomościspołecznejfunkcjonująpodhasłem„post-
modernizm”czy„społeczeństwoponowoczesne”(„późnanowoczesność”).
Wizjeponowoczesności,prezentowanewnaukachspołecznych(główniewsocjo-
logii),wyłaniajązasadniczoodmiennewarunkiżyciaimożliwościprzystosowaniasię
dokształtującejsięrzeczywistości.Warunkiteniezwyklezłożoneinieprzejrzyste,
nawetdlaludziszczególnieintelektualniepredysponowanych,dlategoperspektywicz-
nesytuacjejednostekozaniżonymnaturalnympułapierozwojuprzedstawiająsięwy-
jątkowopesymistycznie.Oczywiście,warunkiżyciawspołeczeństwienowoczesnym,
awięctym,którejużprzechodzidohistorii,teżniebyłyłatwe,alejednakwmiarę
przejrzyste.Ideologiategospołeczeństwamieściłasięwjasnychikoherentnychze-
społach„wartościwarstwśrednich”(Cohen,1955)czy„syndromieosobowościnowo-