Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępTłumacza
wodniesieniudokażdegoprzedmiotumożebyćprzekonywające”
53
.Widzimy
zatem,żeanitaksformułowanycelretorykijakosztuki,anicharakterwykładu,
niepozwalajązaliczyćjejdokategoriisztukpojetycznych.
Wymownyjestteżfakt,żeArystotelesnigdzieniemwiopodobieństwiesztuki
retorycznejdopoetyckiej,chociażwielokrotnieodwołujesięiwPoetyce,iwReto-
rycedopewnychustaleń,dokonanychwjednymlubdrugimztraktatw.Wydobywa
natomiast,jakwspomnieliśmy,jejpodobieństwostrukturalnedodialektykiiwskazu-
jenajejzwiązekznaukamipolitycznymi.WEtycenikomachejskiejwymieniazaś
wprostretorykę(jakojednąznajwyżejprzezludzicenionychumiejętności),obok
sztukidowodzeniaisztukigospodarowania,wśrddyscyplinpodporządkowanych
polityce
54
.Wyjaśniaprzytym,żewszystkieumiejętnościpraktyczne,chociażmają
rżnecelebezpośrednie,wrezultaciepodporządkowanesąrealizacjiceluostateczne-
go,jakimjestnajwyższedobro,aletylkopolitykarealizujegobezpośrednio.Wtym
ujęciuostatecznymcelem,doktregopośredniozmierzaretoryka,byłabyrwnież
eŮprax{a,awięcpostępowanie,ktreprowadzidoszczęścia.
Chociażniedajetopodstawy,byzaszeregowaćretorykędokategoriinauk
politycznych,tojednakjejwymienieniewsąsiedztwiesztukistrategicznej(ktrej
celjakosztukipojetycznej,mającejnawzględziezwycięstwo,podporządkowany
jestbezpośrednionajwyższemudobrupaństwa)orazwsąsiedztwiesztukigos-
podarowania(ktrąwPolityceuważafilozofwręczzaczęśćnaukipolitycznej)
55
,
potwierdza,żeArystotelesdostrzegłjejfunkcjonalnyzwiązekznaukamipolitycz-
nymi.Podporządkowującwtymprzypadkuretorykępolityce,niezaliczajejjednak
automatycznie,narwnizestrategiąiekonomiką,dosztukpojetycznych,leczma
raczejnauwadzejejfunkcjęspołeczną,jakąspełniaonajakoumiejętność
praktyczna,korzystającazmetodwypracowanychprzeznaukilogiczne.Jeśli
jednakjestpodporządkowanapolityceipośredniosłużyrealizacjijejnadrzędnego
celu,dostarczającśrodkwprzekonywania,ważnesąteżwodniesieniudoniej
wartościmoralneietyczne,ponieważmusipomagaćwwydawaniusprawiedliwych
wyrokwwrozprawachsądowychipodejmowaniusłusznychdecyzjipolitycznych
nazgromadzeniachinaradach.
Potwierdzenie,żetakwłaśniechciałbyArystoteleswidziećfunkcjęspołeczną
retoryki,znajdujemyzresztąjużwpierwszychrozdziałachjegotraktatu,gdywostrej
polemiceztzw.ntechnologami”,tj.autoramipodręcznikwsofistycznejwymowy,
formułujezadaniaicele,jakiewjegorozumieniumaspełniaćtasztuka.Odcinasię
tuzdecydowanieodsofistycznejkoncepcjiretorykijakonsztukiprzekonywania”lub
raczejnnakłaniania”
56
ikrytykujeswychpoprzednikwzazajmowaniesięwyłącznie
sposobamipozyskiwaniasędziw,zamiastrzeczowąargumentacją.
53
54
Por.Ret.1355b25.
Por.Et.nik.1094b2-3.
55
WEtycenikomachejskiejokreślająjakosztukęnpojetyczną”,ktrejcelemjestnbogactwo”,
zob.1094a9.
56
RetorykęsofiścidefiniowalijakotˇcnhtoŢpe{Joug.
27