Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępTłumacza
utwierdzaćwbłędzie—leczdlapełnegowyjaśnieniasprawyiabyumiećzbić
argumentacjętego,ktousiłujeudowodnićfałsz”
65
.Zapewniajednak,żento,co
prawdziweilepsze[...]jestjużznaturyłatwiejszedoudowodnieniaibardziej
wiarygodne”
66
inaobronęretorykiwyjaśnia,iżnzarzut,żemożnakomuśwyrządzić
wielkąkrzywdęposługującsięzłośliwiepotęgąwymowy,możnabypostawićrwnież
wszystkiminnymdobromzwyjątkiemcnoty,[...]boichuczciwewykorzystaniemoże
przecieżprzynieśćnajwyższypożytek,nieuczciwenatomiast—najbardziejzaszko-
dzić”
67
.Niebezpieczeństwozwiązanezpotęgąwymowyleżybowiemniewistocietej
sztuki,ktrajestprzedewszystkimnarzędziem,leczwintencjimwcy,aobwiniasię
wtymprzypadkuwymowętylkodlatego,żeniemaoddzielnegoterminudla
nintencjonalniewykorzystywanejwymowy”,analogicznegodoterminunsofistyka”,
ktrymokreślasięwtensposbwykorzystywanądialektykę
68
.
Podsumowującpowyższeuwagimożnazatempowiedzieć,żezarwnopodjęta
ztechnologamipolemikanatematprzedmiotuizadańretoryki,jakiobronatejsztuki
przedzarzutami,stawianymijejmiędzyinnymiwdialogachplatońskich,potwierdza
jejfunkcjonalnyzwiązekznaukamipolitycznymi,najakiwskazałArystoteleswe
wstępieEtykinikomachejskiej.RetorykawkoncepcjiArystotelesanienależyjednakdo
naukteoretycznychanidoprakseologicznych,anidosztukpojetycznych,doktrych
sięjączęstozalicza.Wyznaczyłjejfilozof,podobniejakdialektyce,zktrądzieliona
szeregistotnychwłaściwości,odrębnemiejscepozakategoriamipowyższejklasyfika-
cji
69
.Podobniejakdialektyka,maonawjegoujęciucharakterinterdyscyplinarny.
Wodrżnieniuodwszystkichnaukisztuk,jejprzedmiotniejestbowiemograniczony
dojakiegośjednegoodcinkarzeczywistości.Jestrodzajemmetodylubtechniki,ktra
rozwijacharakterystycznądlawszystkichludziumiejętnośćrozumowania,argumenta-
cjiiekspresjisłownej.Jakodyscyplina,ktrejzadaniemjestopracowanieskutecznych
sposobwposługiwaniasięjęzykiemwkomunikacjimiędzyludzkiej,azwłaszcza
sposobwargumentacjiiuwierzytelnianiawkwestiachwątpliwychispornych,musi
więczjednejstronykorzystaćzmetodwypracowanychprzeznaukilogiczne,zdrugiej
zaśstronyzwiedzynaukpolitycznychnatematpostawizachowańludzkich.
d)Problematykaicharakter«Retoryki»Arystotelesa
Zkoleiprzyjrzyjmysiępokrtce,wjakisposbArystotelesrealizujetęnową
koncepcjęsztukiretorycznejwswoimwykładzie.Wzachowanejprzezrękopisy
formie
70
traktatOsztuceretorycznejpodzielonyjestnatrzyksięgi.KsięgiIiII
65
66
67
68
Tamże,1355a29-35.
Tamże,1355a37-1355b2.
Tamże,1355b3-6.
Por.tamże,1355b18-21.
69
Jakosynonimundialektyki”używawprawdzieArystotelesokreśleniannaukaanalityczna”
(1359b9-10),aletakiejkategoriinauknigdziewswojejklasyfikacjinieuwzględnia.
70
PełnyprzeglądzachowanychrękopisworazichocenędajeR.Kassel,DerTextder
aristotelischenRhetorik.ProlegomenazueinerkritischenAusgabe,Berlin1971.
29
