Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RozdziałI
powiadającejimwykładniprzeszłości9.Szczególniewpływowymi
aktoramipamięcisąinstytucjewładzypaństwowej:zracjiswego
statusuidostępnychnarzędzidziałaniaposiadajązawsze(ajuż
szczególniewpaństwieniedemokratycznym)nieproporcjonalnie
dużemożliwościwtymwzględzie.Dotejwłaśniesferyzjawiskod-
nosisięnaszadrugakluczowakategoria.Mówiącopolitycepa-
mięcihistorycznej,mamynamyślizabiegipodejmowaneprzez
przedstawicieliwładzynarzeczintencjonalnegomodelowania
zbiorowejpamięcihistorycznejorazsprawowanianadniąkontroli;
innymisłowy
,władanianiąwcelurealizowaniaokreślonychcelów
ideologicznychorazpolitycznych(najczęściejzwiązanychzszero-
korozumianymzamiaremlegitymizowaniatejżewładzyiwspie-
ranegoprzezniąporządkuspołecznego).Wpraktycezabiegitakie
przybierajązwyklepostaćświadomegokreowania,przekształcania
idekonstruowaniaokreślonychmiejscpamięci10.Naokreśleniewy-
mienionychwyżejdziałańnajczęściejstosujesiępojęciepolityka
historyczna.TermintenjestkalkąniemieckiegopojęciaGeschicht-
spolitikiwnaszymprzekonaniuniewydajesięzbytszczęśliwiedo-
brany
.Ostatecznieprzecieżniechodzioto,jakabyłahistoria(tj.
przeszłość),aleoto,co(ijak)zostanienajejtematspołecznie
przyswojoneizapamiętane.Ztejwłaśnieracjiopowiadamysięza
terminempolitykapamięcihistorycznej11.
9PojęcietozapożyczyliśmyzpracyZ.Wóycicka,Przerwanażałoba.Polskie
sporywokółpamięcinazistowskichobozówkoncentracyjnychizagłady1944–1950,
Warszawa2009,s.17–18.
10Sięgającwgłąbdziejówmożemyzauważyć,żetakrozumianąpolitykę
pamięciuprawializarównorzymscycesarze(poprzezchociażbyzbiorowece-
lebracjeurodzincesarskichirocznicwstąpienianatron,wznoszeniemonu-
mentalnychbudowliiwybijaniemonetupamiętniającychmilitarnezwycięstwa),
jakipóźniejsiśredniowieczniczynowożytniwładcy(dworskahistoriografia,
epigrafika,numizmatyka).Nieulegajednakwątpliwości,żetowłaśnieczasy
najnowsze(zwłaściwymdlanichrozwojempowszechnegoszkolnictwaiśrod-
kówmasowejkomunikacji)zapewniływładzypolitycznejnajskuteczniejszejak
dotądnarzędziawpływunakształtkolektywnychwyobrażeńprzeszłości.
11Odnośniedofunkcjonowaniapojęcia„politykahistoryczna”wewspółczes-
nymdyskursiepolitykiorazhistoriografiizob.np.Politykahistoryczna.Historycy
–politycy–prasa.KonferencjapodhonorowympatronatemJanaNowaka-Jeziorań-
skiego,Warszawa2005;PolitykahistorycznawPolsceiwNiemczech,„Biuletyn
IPN”2006,nr8–9,s.135–145;R.Kostro,T
.Merta(red.),Pamięćiodpowiedzial-
ność,Kraków–Wrocław2005;S.Nowinowski,J.Pomorski,R.Stobiecki(red.),
Pamięćipolitykahistoryczna.DoświadczeniaPolskiijejsąsiadów,Łódź2008;
B.Polak,J.M.Ruman(oprac.),Polskapolitykahistoryczna,„BiuletynIPN”2006,
nr5,s.2–33;B.Korzeniewski,Politykahistoryczna–orężwwalceokulturęczy
kategoriaanalityczna,w:idem(red.),NarracjeoPolsce,Poznań2008,s.43–49.
