Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RozdziałI
Polska–mówiłJakubBerman–topuszkaPandory
.Łatwozniejwypu-
ścićzłeduchy
,alepotemtrudnojeściągnąćzpowrotem.(...)Tocały
syndrom:marzeniaoPolscewielkiej,Polscemocarstwowej,Polska–
Chrystusemnarodów
,Polacy–narodemwybranym;(...)tewszystkie
rojeniajagiellońskiepołączonezmarzeniamiowielkiejekspansjina
Wschód,któreznamyzSienkiewicza,żyjąwświadomościPolaków
ciągle,bobyłyprzezwiekipielęgnowanewróżnychśrodowiskach15.
Przyjmowaliwięckomuniściistnieniewświadomościspołeczeń-
stwatreści,doświadczeń,emocjiiprzeżyć,któreuważalizaobiek-
tywniewysoceszkodliwe–wymagającezatemgłębokiejkorekty16.
Ambitny
,całościowyprojektinżynieriispołecznejtojedno.Ale
byłyjeszczepragmatycznewymogibieżącegosprawowaniawła-
dzy
.BronisławBaczkozauważał:„…każdawładzamusistawić
czołaswojejarbitralnościiopanowaćją,odwołującsiędojakiejś
prawomocności(…)musipokazać,żejestnietylkosilna,aletak-
żeprawomocna”17.Wsytuacjipolskichkomunistówdotkliwydefi-
cytuprawomocnieniabyłszczególnieoczywisty
,albowiemwszyscy
dobrzewiedzieli,żesprawująonirządyzobcegonadaniaiutrzy-
mująsiędziękistałemuwsparciuZSRS.Samikomuniścizdawali
sobiesprawę,iżtakwłaśniesąpostrzeganiisprawęlegitymizacji
swojejwładzytraktowalijakoniezwyklepilnąiistotną18.Odpo-
15Ibidem,s.235,cyt.za:T
.Torańska,Oni,Warszawa1989,s.173i177.
16Ibidem,s.239.Odnośniedokierunkówtejkorekty(postulowanychnowych
modeliinterpretacyjnych)zob.Wybranezagadnieniazdziejównarodupolskiego
wświetlepismiwypowiedziBolesławaBieruta,„KwartalnikHistoryczny”T
.59:
1952,s.1–44(wzakresiedziejównajnowszych)iŻ.Kormanowa,Program
historiiPolski(projekt),Moskwa1944(wzakresiecałokształtudziejówPolski).
Wliteraturzehistoriograficznejkwestieteomawialim.in.R.Stobiecki,Historia
podnadzorem.SporyonowymodelnaukihistorycznejwPolsce(drugapołowalat
czterdziestych–począteklatpięćdziesiątych),Łódź1993iM.Woźniak,Projektowane
zadaniahistoriiwPolscepoIIwojnieświatowej,czylipolitykahistorycznajako
zawłaszczaniepamięciiwyobraźnihistorycznej,w:S.Nowinowski,J.Pomorski,
R.Stobiecki(red.),Pamięćipolitykahistoryczna…,s.333–355.R.Stobieckipodjął
teżpróbęanalizyprojektuKormanowej–ŻannaKormanowa–Szkicdoportretu,
w:idem,HistoriografiaPRL.Anidobra,animądra,anipiękna…aleskomplikowana,
Warszawa2007,s.258–259.
17B.Baczko,Wyobraźniaspołeczna…,s.40–41.
18Wmaju1945r.WładysławGomułkapowiedziałnajednymzposiedzeń
KCPPR:„…grozinamniebezpieczeństwo,żemożeprzyjąćsięzarzutoagenturze
sowieckiej,żemożenastąpićizolacja.Masypowinnynasuważaćzapolską
partię,niechnasatakująjakopolskichkomunistów
,aniejakoagenturę.
Cyt.za:M.Zaremba,Komunizm,legitymizacja,nacjonalizm.Nacjonalistyczna
legitymizacjawładzykomunistycznejwPolsce,Warszawa2005,s.137.
