Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nośnikipamięci,sferypolitykipamięci
19
Studiumpolitykipamięcihistorycznejwydajesięszczególnie
frapującewprzypadkusytuacji,wktórejdominującywdanej
przestrzenispołecznejaktorpamięcipodejmujeintensywnedziałania
narzeczradykalnegoprzekształceniazbiorowychwyobrażeń
natematprzeszłości.Komuniści,którzyobjęliwładzęwPolsce
poIIwojnieświatowej,zadeklarowaliprzecieżnietylkobudowę
nowegoustrojuspołeczno-politycznegoinowegoładuideowo-
moralnego,aleteżstworzenie„nowegosocjalistycznegoczłowieka”.
Tennowyczłowiekmusiałoczywiściezostaćteżobdarzonynową
pamięcią12,wktórejniebyłobyjużmiejscanatreściszkodliwe
izbędnezpunktuwidzeniawładzy
.Przekonanieokoniecznościtego
zadaniaczerpalizespecyficznegoogląduspołeczeństwaiswojej
względemniegopozycjiczyroli13.Wichwizjiświataspołeczeństwo
(jakopewnacałość)stawałosięuprzedmiotowione.Ujmowanoje
raczejjakoobiektróżnorodnychzabiegówpodejmowanychprzez
podmiotywobecniegozewnętrzne,aniżelisamoistniedziałający
czynniksprawczy
.Operowanodwiemametaforami:„dziecka”,które
możnapoddaćniezbędnemuprocesowiwychowawczemu,i„puszki
Pandory”14.Zwłaszczataostatniajestciekawa,albowiemimplicite
odnosisiędobagażupamięciitradycjiobciążającegojakoby
hipotekęhistorycznąPolaków
.
Zdecydowanymzwolennikiemterminu„politykapamięci”pozostajenatomiastL.
Nijakowski–zob.Polskapolitykapamięci…,s.43–46.Skądinądpracata,wautor-
skiejdeklaracjisocjologiczna„diagnoza”tegozjawiskawewspółczesnejPolsce,
stanowiwgruncierzeczy(niezależnieodzawartychwniejcennychdokonań
wzakresiejegoopisuiskategoryzowania)próbęwypracowaniawytycznychdla
„lewicowej”(bynierzecjawniepostkomunistycznej)politykipamięciwnaszym
kraju–oczywiścienabaziewszechstronnejkrytykipolitykipamięci„prawico-
wej”,czyli,jakNijakowskipowiada,„pisowskiej”.Ponadtowkrajowejliteraturze
przedmiotumożnateżokazjonalnienapotkaćtermin„politykawobecpamięci”
–zob.np.G.Schwan,Europejskapamięć,„Borussia”2007,nr41,s.17.
12J.Prokop,Wyobraźniapodnadzorem.ZdziejówliteraturyipolitykiwPRL,
Kraków1994.Wkontekścieprowadzonychturozważańistotnyjestzwłaszcza
szkicMityfundatorskiePolskiLudowej(s.15–42).Zob.teżM.Kula,Międzyprze-
szłościąaprzyszłością.Opamięci,zapominaniuiprzewidywaniu,Poznań2004,
s.184–187.
13Owopostrzeganiewyrastałozpodzielanejwkręgachkomunistycznych
elitspecyficznejfilozofiihistorii.Zob.wtejkwestiiR.Stobiecki,Bolszewizmahi-
storia.Próbarekonstrukcjibolszewickiejfilozofiidziejów,Łódź1998.
14D
.Malczewska-Pawelec,„Oni”–polscyludzieStalina.Rekonstrukcjawizji
świataiczłowiekapolskiejelitywładzylat1944–56,w:M.W
.Wanatowicz,I.Panic
(red.),Wiekistareinowe,T
.4,Katowice2005,s.234–235.
