Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
Kolejnąkwestiąwymagającąobjaśnieniajestzagadnieniedatowaniazgroma-
dzonychprzezemniezabytków.Ustalenieprawidłowejchronologii11artefaktów
orazzdarzeńtokluczowypunktdlazrozumieniaiustaleniasposoburozprzestrze-
nianiasięomawianegozjawiskasygnowaniaartefaktówprzezartystówmajańskich.
Zdecydowanawiększośćinskrypcjitworzącychkorpuspodpisówrzeźbiarzyoraz
skrybówniezawieraexpliciteinformacjioczasieichpowstania
12
.Zasadniczodaty
wtekstachmajańskichodnosząsiędowydarzeń,takichjaknarodzinyiśmierć
władców,starciawojenneczyważneceremonie.Ztegowzględuprzyjąłemzasadę,
żenajpóźniejszadatawinskrypcjitoprzybliżonyczaspowstaniadanegoartefaktu.
Opierasiętonazałożeniu,żewwiększościprzypadkówstaranosięnnabieżąco”
uwieczniaćnadchodzącebądźminionewydarzeniazniedalekiejprzyszłościczy
przeszłości.
Trzebamiećjednaknauwadzedwaodstępstwaodtejreguły.Pierwszetosy-
tuacja,gdywtekścieglificznymumieszczonajestdatazezwrotemu-to-ma,który
pełnifunkcjęwskaźnikadatywprzyszłości(ang.FutureDateIndicator,FDI),
odnoszącegosiędokońcajakiejśjednostkiczasu
13
.Wtymkonkretnymprzypadku
będzietoczas,jakimusiupłynąć,abyosiągnąćwspomnianądatę.Drugimwyjąt-
kiemsąinskrypcjeretrospektywne,czylitakie,którepowstałyznaczniepóźniej
niżopisywanewydarzenia.PrzykłademtakiejsytuacjijestdatowanieNadproża
45zYaxchilánzaproponowaneprzezHoustona(2016,398),któreszerzejzostało
przeanalizowanewrozdzialedotyczącymwykształceniaartystów.
Należyrównieżpamiętać,żedlaczęścizabytkówzgromadzonychprzezemnie
wkorpusiepodpisówmajańskichtwórcówniedasięwjakikolwieksposóbusta-
lićnawetprzybliżonegoczasuichpowstania.Wynikatoalbozbrakuinformacji,
albosąonenatylefragmentaryczne,żeuniemożliwiająjednoznacznedatowanie.
JaskrawymprzykłademtakiegostanurzeczyjestkazusPanelu7zTamarindito.
Doobecnychczasówprzetrwałtylkoniewielkifragmenttegozabytku,naktórym
widniejepodpisrzeźbiarza.Niemażadnychinnychdodatkowychinformacjipo-
zwalającychnabardziejprecyzyjneustaleniedatyjegopowstania.Ztegowzględu
możnaokreślićtylkowprzybliżeniuczaswykonaniawymienionegopaneluna
11Oiletomożliwe,przydatowaniuzabytkówbądźważnychwydarzeństarałemsiępodaćdaty
wmajańskimsystemiekalendarzowym-długiejrachubie.Takadatawyglądanastępująco:9.15.0.0.0
4Ajaw13Yax.Składasięzliczboznaczającychodpowiedniejednostkiczasu(liczącodlewej):
9bak)tunów(okresówpo144000dni),15k)atunów(okresówpo7200dni),0tunów(okresówpo360
dni),0winali(okresówpo20dni),0k)inów(okresówpo1dzień).Tylednimiałominąćodmitycznego
stworzeniaświatawedługMajów,któremiałomiejsce13sierpnia3114rokup.n.e.Wkalendarzu
gregoriańskimdata9.15.0.0.04Ajaw13Yaxwypadła18sierpnia731rokun.e.Przyjmujęstałą
korelacyjnąwynoszącąGMT584285dlaprzeliczeniadatmajańskichnagregoriańskieiviceversa.
12
Pewnymiwyjątkamisązabytki,takiejakwazaK8017czyStela2zLaLagunita,gdziepodano
datyichufundowania.
13
JeślipojawiasięFDIwinskrypcji,towskazujepełnecyklek)atunówczytunów(np.9.10.0.0.0
czy9.15.10.0.0).
