Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ROZDZIAŁ1
przezjednostkizesposobemichwykonywaniawskazując,żeHtam,gdzieindywidu-
alizmwsferzegospodarczejiduchowejporuszasięswobodnie,tamwszędziesiłą
rzeczypowstajeirozwijasięsamorząd”12.
PodobniedoA.KrońskiegotwierdziłWładysławLeopoldJaworski,którywska-
załnatrzyprzyczynypowstaniapojęciasamorządu.Wyodrębniłjezewzględuna
zadaniawykonywaneprzezczłonkówokreślonejspołecznościwimięichżywotnych
interesówdominującychwdanymokresiedziejowym.Popierwsze,samorządsłużył
jakośrodekwwalcezabsolutystycznympaństwem;podrugie,stanowiłnarzędzieróż-
nychgrupnarodowościowychzamieszkującychjedenitensamkrajdowalkioswoje
prawa;wreszciepotrzecie,byłjednymztychelementówprzezktóreuzewnętrzniała
siędemokratyzacjaspołeczeństwa13.KontynuującmyślW
.L.Jaworskiegomożna
stwierdzić,żesamorządbyłtraktowanyjakoinstrumentochronyprawjednostek,
zaktóregosprawądokonałysięzmianyżyciaspołecznegoisystemuprawawduchu
zasadpaństwademokratycznego.Stanowiłonzatemwyrazprzekazaniawładzyprzez
państwoobywatelom.
Wskazującnaewolucjępojęciasamorządunależytakżepodkreślićwpływfilozofii
Oświeceniaorazliberalnejdoktrynypolityczno-prawnejnajegorozwój.Naczelne
hasłaliberalizmu:wolność,równość,samoorganizacja,indywidualizmległyupod-
stawnowejklasyspołecznej.Zideiprzyrodzonejwolnościjednostkiwynikałoprze-
konanieowyposażeniujejnietylkowprawaosobiste,aleipubliczne,czyliwpełną
zdolnośćdoudziałuwrealizacjiswoichpotrzeb.Zkoleirównośćwystępowałajako
skutekwolności–tamgdziejestwolnośćjestimiejscenarównośćisolidarnośćspo-
łeczną.Natomiastkoncepcjasamoorganizacjijednostekwskazywałanarolępomoc-
nicząpaństwawichrozwoju14.Modelezrzeszaniasięludzipotrzebowałyokre-
ślonychschematówpostępowania,któreupowszechnionowramachwychowania
obywatelskiego.Zgodnośćznimmiałazagwarantowaćpomyślnośćjednostce15.John
Locketwierdził,żeludziepołączylisięwspołeczeństwowceluwzajemnegozacho-
waniaswychnaturalnychpraw:prawadożycia,wolnościimienia16.Tylkodzięki
temumoglijechronić.ZideologiiOświeceniaorazdoktrynyliberalizmuwynikają
następującewnioskiwzakresiekształtowaniasięideisamorządu:popierwsze,jest
onwyrazempomocypaństwawrozwojujednostek.Podrugie,stanowiinstrument
wzakresiewychowaniadożyciawspołeczeństwie.Potrzecie,skorodobremjest
tylkotocoużyteczne,towszelkieformysamoorganizacjiludzipowinnyprzynosić
pożytekspołeczny–byćzatemrealizacjątego,cowOświeceniunazywanocnotą.Po
czwarte,samorządjestwtedyefektemwoliludziijakotwórkonwencjonalnyposiada
ograniczonezgóryzadania.
12A.Kroński,Teoriasamorząduterytorialnego,Warszawa1932,s.12.
13W
.L.Jaworski,Naukaprawaadministracyjnego:zagadnieniaogólne,Warszawa1924,s.40.
14B.Sobolewska,M.Sobolewski,MyślpolitycznaXIXiXXwieku.Liberalizm,Warszawa
1978,s.385.
15K.Chojnacka,H.Olszewski,Historiadoktrynpolitycznychiprawnych,Poznań2004,s.118.
16H.Izdebski,Doktrynypolityczneiprawne,Warszawa2012,s.68;L.Dubel,Historiadoktryn
politycznychiprawnychdoschyłkuXXwieku,Warszawa2012,s.228–229.
