Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
ROZDZIAŁ1
żepowstałaonawwynikuHnaturalnegobiegurzeczy”,czylijakokategoriaprawa
naturalnego.Zgodniezteoriąnaturalistyczną,najpierwutworzonogminę,anastęp-
niepowołanopaństwo.Wskutektegobyłoonopochodnągminyiwedlejejwzoru
miałofunkcjonować.Państwozatemwzięłoswojąwładzęodgminy.Dlategojej
pozycjabyławażniejszaaniżelipaństwa.Wzwiązkuztymgminętraktowanojako
pouvoirmunicipal,czyliczwartąwładzę,obokwładzyustawodawczej,wykonawczej
isądowniczej23.Poglądtendoprowadziłdopowstaniatzw.teoriiHwolnejgminy”,
którawykształciłasięzinspiracjiwspomnianejwcześniejfilozofiiprawnaturyoraz
myśliliberalno-demokratycznejdominującejwdrugiejpołowieXIXwieku.Najej
płaszczyźniewykształciłosięzałożenie,żeHwolnegminysąpodstawąwolnychpań-
stw”24.
TeorianaturalistycznapowstałajakoskutekRewolucjiFrancuskiej.Żywejesz-
czewspomnieniaoomnipotentnejwładzypublicznejdecydującejolosachswoich
obywateliwsposóbkategorycznyijednoznacznydałypodstawędoprzeciwstawienia
sięgminypaństwu.Społeczeństwotraktowałowszystkocowiązałosięzpaństwem
jakonaruszenieichwolności.Wujęciunaturalistycznymsamorządniemógłbyć
zatemorganempaństwa.Wyposażonywewłasnezadania,takjakczłowiekposiada-
jącyniezbywalneinienaruszalneprawa,byłurzeczywistnieniemupodmiotowienia
jednostek,któregosymbolemstałsięupadekstaregoładuanciemregime.Innymi
słowygminaijejzadaniabyływyrazemsamodzielnościjednostekwobecwładzypań-
stwowejasposóbichrealizacjiwyznaczałindywidualizmiwspółodpowiedzialnośćza
losdrugiejosoby.
Wramachtejkoncepcjiistotasamorządupolegałanawykonywaniuokreślonych
zadańprzezgminę,wktóreniemogłoingerowaćpaństwo.Gmina,podobniejak
jednostkiwspołeczeństwie,zostaławyposażonawsankcjęprawną,czylimożliwość
egzekwowaniaswoichprawwceluichochrony25.Należypodkreślić,żegminajako
pouvoirmunicipaltylkowzakresiewłasnychzadańbyłaniezależnaodpaństwa,
natomiastwzakresiezadańzleconych,nieposiadałaodrębnejosobowościprawnej
–czylistanowiłaczęśćadministracjirządowej26.
Wkrytyceteoriinaturalistycznejpodkreślasię,żepaństwoniejestwstanie
zidentyfikowaćpotrzebswoichobywateli.Wtymcelugminazostałazlokalizowana
najbliżejjednostek,abylepiejreprezentowaćichinteresywobecinnychorganów.
Wramachtejkoncepcjipaństwotraktowałogminęjakopośrednikaadministracji
publicznej,odmawiająctymsamymsamorządowiswoistejwładczejfunkcjiisprowa-
dzającgojedyniedozasadyorganizacyjnej27.Wtensposóbgminyprzekazywałypań-
stwuinformacjeodmieszkańcówiwpływałybezpośrednionajegodecyzje.Teoriata
23H.Heffer,DiedeutscheSelbstverwaltungim19.Jahrhundert,Stuttgart1950,s.57;E.Ramin,
DieGeschichtederSelbstverwaltungsideeseitdemFreiherrv.Stein,Münster1972,s.42;I.v.Münch,
BesonderesVerwaltungsrecht,BadHomburg,Berlin-Zürich1969,s.85.
24K.Krzeczkowski,Gminajakopodmiotpolityki…,op.cit.,s.5;J.Panejko,Genezaipod-
stawy…,wyd.1,s.16;S.Wójcik,SamorządterytorialnywPolsce…,op.cit.,s.52.
25J.Borkowski,Recenzjagenezaipodstawy…,op.cit.,s.51.
26S.Wykrętowicz,Samorządjakowyraz…,wyd.5,s.64.
27B.Dolnicki,Samorządterytorialny,Kraków2006,wyd.3,s.17.
