Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antropopresjaśrodowiskowo-przyrodniczaodzaraniadziejów-początkirolnictwa
Innymrodzajemgrobowcówbyłyobiektybezkomorowe,zobstawamika-
miennymi,drewnianymilubwyłącznieziemne,budowanenaplaniebardzowy-
dłużonego,zbliżonegokształtemdotrójkątatrapezu,przypominająceformądługie
domyspołecznościkulturwstęgowych,wszczególnościkulturylendzielskiej.Nie-
któreztychbudowliliczyłykilkadziesiątmetrówdługości,anajdłuższeosiągały
nawet150m.Wyjątkowodużomegalitycznychbudowlitegotypuwystępujena
terenieSkandynawii.NajmniejszymgrobowcemmegalitycznymwSzwecjijest
dolmenHågakołoHagån(regionVästraGötaland),znajdującysięwpołudnio-
wejczęściwyspyOrust.Wzniesionogonaplaniekwadratu/rombuobokuokoło
2m(odzewnątrz),z4kamiennychpłytinakrytogłazem,naszczyciekolistego
kamiennegokurhanuotoczonegowieńcemzniecowiększychkamieni.Bardziej
standardowerozmiaryposiadagrobowieckorytarzowyKnaggården(około3500r.
p.n.e.)kołowsiLuttra(regionVästraGötaland)oowalnejkomorzedługości6m,
gdzieznalezionowyposażeniepochowanychwpóźnymneolicieokoło100zmar-
łych,międzyinnymikościaneszpileisercowategrocikikrzemienne(Krzak1994).
Największyminajbardziejznanym(odrestaurowanymw1946r.)z15grobow-
cówkorytarzowychzlokalizowanychwpobliżuFalköping(regionVästraGöta-
land)jesttakzwanyGirommen(PiecOlbrzymki).Zbudowanyjestzpiaskowca,
atylkokilkagłazówjestgranitowych.Dokomoryowymiarach13×2mprowadzi
korytarzdługościokoło10m.GirommenznajdujesięnacmentarzyskuEkorna-
vallen,około15kmnapółnocodFalköping,bezpośrednionapołudnieodosa-
dyBroddetorp.Wsumiestanowiskotoskładasięz5grobowcówneolitycznych
(4korytarzowychi1skrzynkowego),2kurhanówzwczesnejepokibrązuiblisko30
innychobiektów(kręgikamienne,stele)zepokiżelaza30.
Dolmenyigrobowcekorytarzowekulturypucha-
rówlejkowatychstanowiątakżestałączęśćkrajobrazu
Danii.Jednymztychnajbardziejznanychjestdolmen
CarlsstenenpołożonynawschódodAmagerHuse(region
Zelandia)31.InnymjestdolmenTroldkirken(KościółTrol-
Rycina4.32.DolmenTrol-
li)wSonderholm(regionNordjylland),któregokomora
dkirken
makształtsześciokątaowymiarach2,6×2,5morazwyso-
kośćokoło1,5mijestzbudowanaz6kamieninośnychnakrytychdużymeratykiem
(ryc.4.32).Obiekttenznajdujesięwewnątrzdługiej(około50×7m,owysokości
30GrobowcemegalitycznenaterenieSkandynawiisąnietylkozabytkamiodległejprzeszłości,aleiczęś-
ciątożsamościtamtejszychspołeczeństw.WSzwecjimegalitysąnietylkorekonstruowane,aleiwznosisięnowe.
Przykłademmożebyćodsłonięty14listopada1959r.pomnikE.Lieberatha(1871-1937),szwedzkiegooficeraipi-
sarza,pionieraskautingu,znajdującysięwparkuSlottsskogenwGöteborgu,zbudowanywformiedolmenu,któ-
regogłazstropowyzgnejsuowadze5twspierasięna3mniejszychkamieniachnośnych.Kształtdolmenuwna-
sypieziemnymmatakżegróbG.O.Monteliusa,znajdującysięnacmentarzuwpodsztokholmskimmieścieSolna
(Wierzbicki2012).
31Obiekttenzostałtakżeuwiecznionynaduńskimbanknocieonominale5kor.,będącymwobiegudo
1945r.
65
