Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
Antropopresjaśrodowiskowo-przyrodniczaodzaraniadziejów-początkirolnictwa
Austria,Węgry,zachodniaSłowacja,CzechyiMorawy,
częściowoBawaria,NiemcyŚrodkowe,południowezie-
miepolskie),powstałejnaprzełomieIViIIItysiąclecia
p.n.e.(Przybył2009).Charakterystycznesązmianyza-
chodzącewobrządkupogrzebowymspołecznościba-
deńskich,przejawiającesięwnarastającejroliciałopale-
nia(Wiślański1979b;Kaczanowska,Kozłowski2005).
Ozaawansowaniutychideowychtransformacjiświadczy
takżepojawieniesięnaniektórychterenach,jakwgór-
nymdorzeczuCisy,antropomorficznychpopielnic,czego
przykłademmożebyćnaczynie(ryc.4.37)zcmentarzy-
Rycina4.37.Antropomor-
ficznapopielnica
skawCenter(powiatÓzd).Tonajmniejsze(owysokości
23,9cm)z3tegotypunaczyńznalezionychwtymgro-
bie.Oczyinosuformowanesązdolepionychkawałków
gliny,aszczytgłowyotaczawypukłość(owysokość12,6
cm)będącazapewnewyobrażeniemjakiejśozdoby.Ztyłu
popielnicy,wmiejscuodpowiadającympotylicy,znajduje
sięotwór,przezktórydownętrzawsypanoprochyzmar-
łego,którymwtymwypadkubyłopółtorarocznedziecko
Rycina4.3;.Kołoiośwozu
(wpozostałych2popielnicachznajdowałysięszczątki
kobietyidrugiegodziecka)(Sochacki1980;Kozłowski
1999).Zbadeńskimkręgiemkulturowymłączonesą-znalezionew2002r.wczasie
badańwykopaliskowychprowadzonychnaterenieosadypalafitowejStaregmajne
opodalVerd(gminaVrhnika,Słowenia),znajdującejsięwpołudniowo-zachodniej
częściLublańskiegoBagna-kołoiośwozu(ryc.4.38).
Miejscetojeszczewpierwszejpołowieholocenubyłojeziorem,nadktórego
brzegamiwokresieneolituwznoszonoosadypalafitowe.Odkrytekołoośrednicy
71,2cm(zachowanewokoło70%)wykonanejestzdrewnajesionuiskładasię
z3płytogrubości5cm,połączonychlistwamizdębiny.Wśrodkukołaznajduje
siękwadratowyotwór(5,8×6,8cm)naosadzeniewykonanejzdębinyosiodługoś-
ci125,7cm,którazachowałasięwstanieidealnym.Kołabyłymocowanenaosi
nieruchomo,zapomocąklinówwbijanychwczworokątnewprzekroju(6×5,5cm)
końceosi,cooznacza,żeczęścitepochodząodwozudwukołowego,gdyżcztero-
kołowypojazdotejkonstrukcjiniemógłbyskręcać.Datowaniaradiowęglowekoła
(3210r.p.n.e.)iosi(3236r.p.n.e.)wskazują,żejesttoprawdopodobnienajstarsze
znaleziskoszczątkówwozunaświecie(Wierzbicki2012).
NaterenachpołożonychnapółnocodKarpatiSudetówgeneralnąsukcesorką
kulturypucharówlejkowatychbyłakulturaamforkulistych,osiągającnawscho-
dzieipołudniowymwschodzieśrodkowyDnieprorazgórneiśrodkowedorzecze
SeretuiPrutu.Natymodległymobszarzekulturataprzetrwaładookoło2300r.
