Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Etudes
Musulmanviolent,delacorruptioninhérenteàl’extranéité).Desurcroît,cette
reconstructiondel’Autreconstitueaussiunemanièred’interagiravecledistal
(c’est-à-direcequiestéloigné:p.ex.l’inconnu)et,enmêmetemps,leproximal
(cequiestproche:p.ex.leconnu),commeànotresensl’extraitenépigraphede
Mallarmél’exprime:l’interpellationdel’Autre(tu),malgrélecaractèreautocen-
trédudiscours.Autrementdit,ChateaubriandetHugoconstruisentunesorte
dereprésentationdel’Autrequel’onpeutqualifierde«contre-postcolonialité»,
c’est-à-direqu’elleestmarquéeparuneformedeviolenceeuphémiséeetdirigée
contrel’Altérité.Cetteviolenceestconstitutived’unedominationdontleseffets
conduisentàuneformedeviolenceépistémique(CHAKRABARTY,D.,2007,SPI-
VAK,G.C.,2009).Celle-civarestreindrelerapportàl’Autreenlemaintenanten
dehorsdel’historicitéeuropéenneoueninterprétantsonhistoricitésuigeneris
commerelevantd’unesimplerépétitiondecelleducontinenteuropéen(CHAKRA-
BARTY,D.,2007),d’ońleconceptd’eurocentrismequitrouvesatransposition
danslesproductionsdéjàcitéesdeChateaubriandetHugo.
Delà,onpeutsedemanderparquellemodalitépassecerapportàl’Autre
oucette«contre-postcolonialité»danslesproductionsdesdeuxauteurs.Pour
répondreàcettequestion,àpartird’uncadreparadigmatiqueenpartieproche
delasociologiedelalittérature(BOURDIEU,P.,1998)etdesétudespostcoloniales
(LAZARUS,N.,dir.,2006),deuxpistessontavancées:enpremierlieu,lacompré-
hensionducontexteduXIXesièclecommeceluidel’amorceetdelaconsolida-
tiond’unenouvellemondialisationpolitiqueetculturelle(GRUZINSKI,S.,2006).
CemouvementvanourrirlatrajectoiredeChateaubriandetd’Hugo;ensecond
lieu,lacompréhensiondelaretraductionlittérairedecettedoublemondialisa-
tionquiamènelechamplittéraireàexploreretréinventerdavantageunevision
d’unAutreauxmultiplesfacettescommetententdelefaireChateaubriandet
Hugodansuncontextede«fièvrenationaliste»enEurope.
Nouvellemondialisation,littératureetmondialité
L’émergencedeChateaubriandetd’HugodanslechamplittéraireenFran-
cealieuaumomentcequel’onappellela«questionnationale»surgit
dansl’espacepublicenEurope,avecpourconséquencelaréactivationdela
rivalité,auseindumondeeuropéen,entrel’AngleterreetlaFrance.Lapre-
mièrecontestel’hégémoniesupposéedelasecondeetmetenavantsonascen-
sionéconomico-politiqueaveclacodificationdelalangueetlarevendication
d’uncapitallittérairespécifique.Danslechamppolitique,cettecontestation
prendralaformedeladéfinitionetdel’élaborationd’uneidentiténationale
contreuneFranceconsidéréecommetyranniqueetcatholique;tandisquele