Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BuataB.Malela:Contre-postcolonialitéł
19
champlittéraireforgeral’idéed’uneFrancequisetrouveraitdansunedialecti-
quepolitique,c’est-à-direentreledespotismeetlarévolution,enrelationavec
l’artificialitéformelleetcequiestappelélamoralitédouteusedesalittérature,
l’Angleterreauraitungénieinnépourl’individualisme,lasincérité,la
liberté,legouvernementreprésentatif,etc.Etelleseraitinapteàforgerune
penséeabstraitesystématiqued’oùunelittératurenationalefidèleàlarichesse
etàlacomplexitédelavie.
Outrelarelationdifficileentrel’AngleterreetlaFrance,larévolutionher-
derienneenAllemagnes’appuierasurlacontestationanglaiseetsoncapital
symboliquemajeurpourseconstituerégalementundiscourscontrelaFrance.
C’estlecasdeJohannGottfriedvonHerder.Pourlui,l’absencedelittérature
universellereconnueenAllemagnerésulteraitd’uneabsencedematurité,de
pluslalanguepopulaireestunnouveaumoded’accumulationlittéraire,cequi
permetàl’Allemagned’entrerdanslaconcurrenceinternationale.Sadéfinition
nouvelledelalangueestdelaconsidérercommeunmiroirdupeuple,réservoir
etcontenudelalittérature.Orlavisionherderienne«supposequelepeuple
lui-mêmeservedeconservatoireetdematricelittéraires,doncqu’onpuisse
désormaismesurerla“grandeur”d’unelittératureàl’importanceouà“l’authen-
ticité”desestraditionspopulaires»(CASANOVA,P.,1999:1121113).Unetelle
conceptionauradeseffetsjusquedanslechampphilosophique1notamment
chezHölderlin,Novalis,Schlegel,Schelling,Hegel,Schleiermacher,Humboldt,
etc.L’équivalenceoul’adéquationentrelalangueetlanationposéeparHer-
derconduiraunegrandepartiedel’EuropeduXIXsiècleàdesrevendications
linguistiques.D’autresseprojetterontaussidansl’ailleursextra-européenqui
serviradecontre-modèleàleuraffirmationidentitaire,notammentlaFrance
napoléonienne.
Aprèslecoupd’Etatde1799,eneffet,Napoléonrétablitl’esclavageen1802.
Cerétablissementsefaitsuiteàl’insurrectionmenéeàSaint-Dominguepar
ToussaintLouverture.LanouveautédeBonaparteestl’inventiondu«discours
colonialistemoderne»(MANCERON,G.,2003:70),d’unepartparl’inversiondes
rôlesdel’agresseuretdel’agressé;et,d’autrepart,parl’invocationfallacieusedu
principed’égalitépourmasquerl’inégalité.Deplus,enMétropole,lespremières
mesuresetlespremièresthéoriesracialesapparaissentetpermettentderéorien-
terlaréflexionidentitairedansunsensplusessentialiste.Ils’agitparexemplede
dispositionscommel’interdictionpourlesNoirsd’entrersurleterritoirehexago-
nal(MANCERON,G.,2003:71172)(1802)ouencorel’interdictiondesmariages
entreBlancsetNoirsenFrance.Cesmesurestrouventappuidansl’éclosion
delathéoriesurl’inférioritéduNoirtellequ’elleapparaîtdanslesdébatsdes
contemporains:l’évolutionnisme(COHEN,W.B.,1981:294)versuslebiologisme
selonlequell’inférioritédel’Afriqueparrapportàl’Europes’expliqueraitpar
l’influencedelarace(COHEN,W.B.,1981:293).C’estcederniermodèlequi
l’emportelargementauXIXesiècleetsertàexpliquerlesdifférencesexistant