Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Etudes
modesusuelsdelaconnaissancedesmondes.Ilsetrouveàl’originedesren-
contresculturelles;levoyagecontribueàcréerungenrelittéraire(découverte,
conquête,aventure,exploration,tourisme,etc.).Ils’apparenteaussiàuneforme
d’écriture(journal,lettreł)quistructurel’usagedelalecture.Dupointdevue
delaconnaissance,ilestunlieus’organisentlessciencesetlessavoirsavec
l’expérienceapportéeparlevoyageur;c’estaussiunlieuseforgentdesre-
présentationsdumonde.Sanstoutefoisnousêtreintéresséàlanotiondevoyage
entantquetel,onpeutindiquerqu’ellerecèlelatentativedeproximitéavec
soi-mêmeetlemondeoul’Autre.Orcequiapparaîtcommeproche(l’Autre)
etplusclairrecèledel’inconnuetuneformedecomplexitéquil’éloignede
nosdeuxécrivains(soi-même)(COULOUBARITSIS,L.,2005:61).Delà,lalittéra-
turevaaboutiràuneconfigurationdecettecomplexité,uneformed’incision,
c’est-à-direpar«unein-cisioncirconstanciéeselonlescasconcernés,onpeut
réaliser,aveccon-cisionetpré-cision,uneprisepertinentesurleréel,constitutif
d’unmondeproximalquenousélaboronsetdévelopponsdansnosrapportsau
monde»(COULOUBARITSIS,L.,2005:92).Delasorte,onpeutédifierunmonde
proximal.Maiscettedémarchequiimpliqueladifficultédepenserendehors
mêmedelaraisonqu’onprétenddénoncer(DERRIDA,J.,1979:59),constituebel
etbienuneformedeproximitéspatio-temporelleetrelationnelleavecunesorte
d’altéritémêmeminimale.CettedémarcheestaussiassuméeparChateaubriand
etHugodontonapusituerbrièvementlediscoursetlaprétentionàlavéritéde
l’AutredanslechampintellectueldelaFranceduXIXesiècle.
Larecherchedesoiconnaîtdenombreusestransformationsduesaucontexte
historique;ceschangementsprocèdentégalementdelasingularitédeCha-
teaubriandetHugo.Chacuntientundiscoursliéàsapositiondansl’espacesocial.
Àpartirdelà,ilsessaientdedétermineretd’orienterlatemporalitéduchamp,
selonleurpropremoment.Cetteorientationviseégalementàl’instaurationd’un
tempsidentifiéaubien(unetemporalitémarquéeparunsoidominant).
Maiscesdeuxsortesdetemporalitéàpartirdesquelleslesécrivainstentent
depenserl’Autre,relativisentlanotiondebien,encesensqu’audépart,ilspen-
sentl’Autredavantageentermesrestreints,etcommemoyenderecherchedesoi,
puisderéalisationdesoietenfincommeunobjetdeconnaissancedumonde,
selonunetemporalitéprédéterminéepareux-mêmes.Ilyadoncunedouble
invention,d’uncôtéunAutre,del’autreunSoieurocentré.C’estainsiquesoi-
mêmesetrouveprisaujeudel’exhibitiond’unesingularitéparadoxale.Notre
hypothèsededépartselonlaquelleChateaubriandetHugoréinvententbeletbien
unesortedeperceptiondel’Autrequel’onpeutqualifierdecontre-postcolonia-
lités’entrouveconfirmé.L’unedesconséquencesdecettecontre-postcolonialité
estledéveloppementd’uneformedeviolenceépistémiqueaufondementduquel
setrouvel’eurocentrisme.
Ceteurocentrismeparticulieroucontre-postcolonialitéseraremisencause
danslecadremêmedel’Europe,d’abordprudemmentàpartird’uneperteen