Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Etudes
Maiscequalificatifde«bande»estlégitiméd’uneautremanière,dufait
qu’ilprovientdelabouchemêmedeBiassou;delasorte,Hugosoulignela
divisionentrelesrévoltés,divisionoumésententequipassepouruneincapacité
às’organiserpuisqu’ilnes’agiraitquedebandesarmées.C’estpourquoiBiassou
estheureuxdelamortdeBouckmann,ainsiquedecelleàvenirdeBug-Jargal
(HUGO,V.,1985b:353).Cettedivisionsefondesurlahainevuecommeethnique
etlanaturalisationdelaviolenceattribuéeauxesclavesdits«Congo»!Mais
ilya,pourl’ensembledesrévoltés,unrenversementdelaresponsabilitédela
violenceparlefaitqu’elleestassuméeparBug-Jargal.Cedernierquiregrettela
cruautédeBiassouluifaitremarquerqu’endéfinitivelescolonsseraientmoins
cruels,selonlaperceptionques’enfaitlenarrateurenattribuantcesproposau
responsabledesrévoltés(HUGO,V.,1985b:365).
Cettecruautéextraordinaireseraitappuyéeparlesditsnégrophilesqui
seraientinspirésparlesLumières,retraductionlittérairedescritiquesfaites
àl’époqueàl’héritagedelaRévolutionauXIXesiècle.Delasorte,uncolon
àl’assembléeprovincialeimputelaresponsabilitédelarévolteauxLumièreset
àsesconséquences.
Lesphilosophesontenfantélesphilanthropes,quiontprocréélesnégrophiles,
quiproduisentlesmangeursdeblancs,ainsinommésenattendantqu’onleur
trouveunnomgrecoulatin.Cesprétenduesidéeslibéralesdontons’enivre
enFrancesontunpoisonsouslestropiques.Ilfallaittraiterlesnègresavec
douceur,nonlesappeleràunaffranchissementsubit.Toutesleshorreursque
vousvoyezaujourd’huiàSaint-DominguesontnéesauclubMassiac,etl’in-
surrectiondesesclavesn’estqu’uncontre-coupdelachutedelaBastille.
HUGO,V.,1985b:310
L’esclaverévoltéestsurtoutperçucommeunedifférenceàtraverslescatégo-
rieseurocentristes,c’est-à-direqu’ilseraitviolent,criminel,démunidetoutsen-
timent,parfoismagnanimeaveclecasdeBug-Jargal,dotéd’uneforcephysique
herculéenne,somatiquementcaractérisé,etc.C’estainsique,parletruchement
decetteévocationdelaquestioncolonialeàSaint-Dominguedanslafiction
dujeuneHugo,l’onpeutserendrecomptedeseseffetssurlareprésentation
del’altérité.Celle-ciestégalementpenséedanslaproductiondeChateaubriand
commeonl’avu.
Delasorte,lesdeuxécrivainsparlentdel’autredanslesmêmestermesde
simplificationduréel.Ainsil’Islamviolentetlavoluptédeviennentlesmodalités
parlesquellesChateaubriandetHugoontsimplifiécequ’ilsappellentl’Orientetla
violenceintrinsèquedesesclaves.CettedémarchestructurelavisiondesAntilles
dumêmeHugo.Laconstructiond’unautrepenséentermesautocentrés,c’est-à-
direunautrecommemoyenderecherchedesoi(L’Orient)oudecontrastepar
rapportàsoi(lesesclavesdeSaint-Domingue),amènelesdeuxécrivainsàadop-
terunepostureeurocentrée,quifinalementfaitquel’autredemeureunimpensé.