Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Romantycznekoncepcjepoezji.PoetaiMuza–relacjawstaniekryzysu
walkioautonomięjednostkiludzkiejprawadobuntu.Oświeceniowy
jestteżracjonalnysceptycyzmromantyzmuowocującyupadkiemwia-
ryirozpademmitologii,alecechujągotakżepróbyzawróceniatego
procesu-stworzenianowegomituiodnowieniareligii.JakpiszeJa-
nion,obrazświatapozostawionyprzezoświecenieniejestjużnamiarę
nowegoświata
43
.Wtymsensieromantycysąnowocześniiantynowo-
cześnizarazem,cooznacza,żewystępująprzeciwprocesommoderni-
zacyjnym,wktóremniejlubbardziejświadomiesięwpisują(których
częstosięwypierają),zwracającsiękuprzeszłości,tradycjiinaturze.
Dlategosądzę,żeracjęmaMichałKuziak,pisząconierozstrzygalności
jakogłównejceszeromantycznejepisteme,oromantycznyminowo-
czesnymdoświadczeniurozpaduwspólnegouniwersum(wtymwy-
korzenienia,wygnaniazmitu,utratycentrum,zagubieniawwielo-
kulturowości)iukazującniejednoznacznośćstosunkupisarzydotego
rozpadu:zjednejstronypożądanego,zdrugiej-budzącegoobawy
44
.
Wefrancuskimkręgukulturowym-zresztąnietylkowefrancu-
skim,byprzypomniećStrukturęnowoczesnejlirykiFriedricha-zatwór-
cęmodernizmuuznajesięBaudelaire’a.Peranalogiamwliteraturzepol-
skiejtakimpisarzemprogowymjestNorwid-napodobnemiejsceobu
poetówwprocesiehistorycznoliterackimwskazałJauss
45
.Wyjątkowa,
43Zob.M.Janion,Gorączkaromantyczna...,cz.I„Romantycznanowożytność”,rozdz.I,
s.6(pierwodrukw:„Polityka”1974,nr4).Janionpiszeoskandalupoznawczymroman-
tyzmuiokontrkulturze.ZobteżA.Compagnon,Lesantimodernes:DeJosephdeMaistre
àRolandBarthes,Paris2005.JakdowodząM.JanioniM.Żmigrodzka,ambiwalentny
jeststosunekromantykówdorewolucjifrancuskiej,niemogąjejbowiemaniwsposób
bezpośrednikontynuować,anicałkowicienegować;zob.M.Janion,M.Żmigrodzka,Ro-
mantyzmihistoria,Gdańsk2001,s.140-141.Oskomplikowanychzwiązkachmiędzy
romantyzmemarewolucjąfrancuskąpiszeteżI.Berlin;zob.Korzenieromantyzmu,s.29
in.Możnadodać,że,jakdowodząPh.Lacou-LabartheiJ.-L.Nancy,wedługromanty-
kówjenajskichdziełojesttotalne-mieściwsobieświat,aleifragmentaryczne;orga-
niczne,aleizapośredniczone;zob.Ph.Lacou-Labarthe,J.-L.Nancy,LlAbsolulittéraire.
Téoriedelalittératureduromantismeallemand,Paris1978.
44Zob.M.Kuziak,Wielkacałość...,s.7-45.
45Zob.H.R.Jauss,Przedmowadopierwszegoniemieckiegowydania„Vade-mecum”Cypria-
naNorwida,przekł.M.Kaczmarkowski,„StudiaNorwidiana”1985/86,nr3/4,s.9,atak-
że:R.Fieguth,Poezjawfaziekrytycznej.CyklwierszyCyprianaNorwida„Vade-mecum”,
w:idem,Poezjawfaziekrytycznejiinnestudiazliteraturypolskiej,przekł.K.Chmielewska,
Izabelin2000,s.146-150;J.Z.Jakubowski,WkręguNorwidainorwidologów(Uźródeł
nowoczesnejlirykipolskiej),w:NowestudiaoNorwidzie,red.J.W.GomulickiiJ.Z.Jaku-
bowski,Warszawa1961,s.20-28;M.Żurowski,Norwidisymboliści,„PrzeglądHuma-
nistyczny”1964,nr4,s.102-121;A.vanNieukerken,Perspektywicznośćsacrum.Szki-
~26~
