Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JoachimLelewelczłowiekksiążki:czytaniespołeczneisamotnia
21
czyświatamiwyobrażanymi),atakżeinspiracjidodziałania,którychdostar-
czalektura.ZatemsamotniabrukselskaLelewelamożejakomiejscełączyć
indywidualnyaktwniknięciawświatksiążki(razemzjegosensualnością
itransgresyjnością)znawiązywaniemrelacjizbohateramiutworówiich
czytelnikami,recenzentami,innymiautorami,czyliztworzeniemprzestrze-
nikomunikacyjnejzapośredniczonejprzezmediumksiążkiiszerzejpi-
smaorazprzestrzenifizycznej,wktórejodbywająsięspotkanianiektórych
członkówgrupyczytelnikówLelewela.Wydajesię,żewjegoprzypadku
wartosocjologicznykonkretgrupyczytelniczej,odktóregowychodziLong,
zdynamizowaćiposzerzyć,aczytaniezaliczyćdoczynnościnarodotwór-
czych,zcałąniejednoznacznościąpodobnegoprojektu.Zjednejbowiem
stronyprzynależnośćdonaroduopartanaprzywilejulekturyipiśmienności
wykluczałabytakdrogiLelewelowistankmiecy,zdrugiejjednaktłumaczy-
łobytojegoniezwykłąwdzięcznośćwobecwszelkichprzejawówpopulary-
zacjidziejówPolskiwśródludu22.Niektórzyztejnarodowejgrupyczytel-
niczejskupiającejsięwokółLelewelawBrukseli,awcześniejwWarszawie
iWilnie,dążylidodziałania,mieliwięcwobecświatarzeczywistegocele
wywrotowe,zmierzalidorewolucjizpomocąksiążki.Aijemutenrodzaj
rewolucjibyłchybanajbliższy.
ZdaniemWięckowskiej,wybuchrewolucjifrancuskiejnieprzypadkiem
zbiegasięzpowstaniempierwszychbiblioteknarodowych,którychzakła-
daniezainicjowałdekretz1792rokuoustanowieniuBibliotekiNarodowej
wParyżu.Jejutworzeniemożnauznaćzazwieńczenieprocesuudostępnia-
niaksiążek,polegającegonatym,żenzamkniętedotądksięgozbiorydwor-
skie[izakonneD.Z.]podlegałynacjonalizacjiistworzyłypodwalinybi-
blioteknarodowych,którejakozbiornicezabytkówkulturyodpowiadały
potrzebomrozbudzonegowówczaspoczucianarodowego”23.WPolscepi-
szedalejWięckowskazachodziłpodobnyproces:zapoczątkowałogoza-
łożeniew1747rokuprzezbraciZałuskichnpierwszejwEuropiepublicznej
bibliotekinarodowej”,poteminicjatywęprzejęłaKEN,któraod1774roku
zmierzaładonobjęciawszystkichistniejącychbibliotekwjednącałość”,zaś
przerwałgorok1795inwywiezieniedoPetersburgazbiorówBibliotekiZału-
skich”24.JednakwczasachKsięstwaWarszawskiego,anastępnieKrólestwa
KongresowegodziałalnośćStanisławaKostkiPotockiego,PawłaŁuszczew-
skiegoiFeliksaŁubieńskiegodoprowadziładoponowieniapróbystworze-
niabibliotekinarodowej,którejzaczątkiemstałasięzałożonaw1817roku
22
ŚwiadczyotymbardzopozytywnarecenzjadziełaIzabeliCzartoryskiejPielgrzymwDobro-
milu;zob.D.Zawadzka,Lelewelprasowy,op.cit.,s.145–172.
23
OdczytWięckowskiejzpoczątków1971rokuzatytułowanyXIX-wiecznetradycjebibliotekar-
stwapolskiego,BUŁ,Akc.Rps.8111,nr166.
24
Ibidem.
WydawnictwoNaukoweUAMwszelkieprawazastrzeżone