Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
poprzedzającymanastępującymponimsystemiepolitycznym
8
.Wzwiązkuztym
ntranzycję”należytraktowaćjako
jednązpierwszychistosunkowokrótkotrwałąfazęzmianysystemowej,obejmującą
podejmowaniedecyzjiozmianiesystemuitworzenieogólnychramfunkcjonowania
nowegosystemu.
Zkoleintransformacja”opisujedługotrwałyprocesinstytucjonalizacjinowego
systemu.Cosięzaśtyczydemokratyzacjijesttokategoriaokreślającawzachodzącej
zmianiesystemowejkierunekprzekształceńsystemowych9.Efektemdemokratyzacji
mabyćbowieminternalizacjazasaddemokratyzmu.
ZmianasystemowawZwiązkuSowieckimrozpoczęłasięwrazzobjęciemwładzy
przezkolejnegosekretarzageneralnegoKPZSMichaiłaGorbaczowa,chociażniebyła
onasamawsobiecelemreformatorów.Ichzałożeniembyłojedyniewydźwignięciekraju
zestanuzapaściprzedewszystkimgospodarczejorazodbudowaprestiżumocarstwa
naareniemiędzynarodowej,alewtakisposób,abynienaruszyćfundamentalnych
zasadustrojowychpaństwa.Zniemożnościzreformowaniakomunistycznegosyste-
mupolityczno-gospodarczegoniktspośródówczesnychdecydentówsowieckiechnie
zdawałsobiesprawy,podobniejakniktniewierzył,żenowyprzywódcanapoważnie
zaangażujesięwnaprawęzastanejsytuacji.Niktteżnieżyczyłsobietakiegoobrotu
sprawy.Odmiennegozdania,jaksięwkrótceokazało,byłMichaiłGorbaczow,który,
wprowadzającnowerozwiązaniawzakresiegospodarki,społeczeństwa,politykiisto-
sunkówmiędzynarodowych,zamierzałdokonaćnprzebudowy”skostniałegosystemu.
WtrakcierealizacjizałożeńprogramupieriestrojkiGorbaczowspotykałsięwielokrotnie
zwyrazamijawnegoniezadowolenia.Demonstrowałagonomenklaturakomunistyczna,
którawdziałaniachgensekadopatrywałasięnzdrady”interesówiodstępstwaodidei
budowykomunizmu.Podobnystosunekwyrażali,choćzzupełnieinnychpobudek,
zwolennicyliberalizacjipolitycznej-dysydenciczyreformatorskieskrzydłoKPZS.
WyraźnybrakzainteresowaniadziałaniamiwładzpaństwowychZSRSwykazywało
równieżspołeczeństwosowieckie,któredopierowówczas,kiedyGorbaczowrozpoczął
reformęsystemupolitycznego,zwróciłouwagęnazachodzącezmiany,przyjmując
jednązdwupostaw:krytycznąwobecreformbądźaprobującą.
Zmianasystemowa,postępującaodsamegopoczątkuprzywództwaGorbaczowa,
przebiegałakilkuetapowoinawielupłaszczyznach.Pierwszyokresbyłczasemprze-
obrażeńwsferzegospodarczej,kiedydotychczasowysystemnakazowo-rozdzielczy
8
G.O)Donnell,P
.C.Schmitter,TransitionsfromAuthoritarianRule.TentativeConclusions
aboutUncertainDemocracies,t.1,Baltimore-London1986,s.6,cyt.za:M.Cichosz,Transforma-
cjademokratyczna–przyczyny,przebiegiefektyprocesu,[w:]SystemypolityczneEuropyŚrodkowej
iWschodniej.Perspektywaporównawcza,red.A.Antoszewski,Wrocław2006,s.36,ActaUni-
versitatisWratislaviensis,nr2844.
9Ibidem,s.36-37.
