Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
ALIENACJAI„ŚWIATPOZORÓW”
abyodwołaniesiędoniejednorodnościspołecznej,charakteryzującej
Dlud”osiemnastowiecznejFrancji,mogłonasposunąćnaprzódna
drodzeposzukiwaniauwarunkowańspołecznychwizjiświataautora
Wyznań.
Wartonatomiastzwrócićuwagęnapewienczynnikdodatkowy,po-
zwalającybliżejokreślićmiejsceautoraWyznańwstrukturzeówczes-
negospołeczeństwa,aktóregorolauwypuklasięzwłaszczawkon-
tekścieanalizyproblematykialienacyjnejwjegodziele.(Możetobyć,
wpewnymstopniu,pomocnedlawyjaśnieniaaspiracjispołecznych
wyrażonychwdziele,choć,oczywiście,światopoglądjakocałościowa
strukturaniewyczerpujesięwzespolejegogenetycznychuwarun-
kowań).Chodzimianowicieoto,żeJean-Jacquesżyjenamargi-
nesiewszystkichustalonychstrukturspołecznych
swejepoki,jestczłowiekiemmarginesu11.Samzresztą
podkreślawyjątkowośćtejwłaśniesytuacjijako,jeślimożnatakpo-
wiedzieć,punktuobserwacyjnego,zktóregorozpatrujespołeczeń-
stwo.DJeśliliczysiędoświadczenieiobserwacja–pisałJanJakub
wpreambuledoWyznań–jestemwtymwzględziewsytuacji,być
może,najbardziejuprzywilejowanejspośródtych,wktórychznajdo-
wałsięjakikolwiekśmiertelnik,ponieważsamnienależącdożadnego
stanu,poznałemjewszystkie(sansavoiraucunétatmoi-mêmej)ai
connutouslesétats);żyłemwśródnichwszystkich,odnajniższych
donajwyższych,wyłączającjedynietron.Możniznajątylkomożnych,
biednitykobiednych.Ciostatniwidząpierwszychjedyniepoprzez
podziwdlaichpozycji,asamisązkoleiwidzianizjakżeniesprawied-
liwąpogardą.Tenadmiernieoddalonepunktywidzeniapowodują,że
jedniidrudzygubiąistotęwspólnąimwszystkim,człowieka.Jazaś
rozpoznawałemgowszędzie,zdzierajączniegomaskę[ł].Przyj-
mowanywszędziejakoczłowiekbezpretensji,badałemichnieskrępo-
wanie;gdyprzestawalisięmaskować,mogłemporównywaćczłowieka
zczłowiekiem,stanzestanem”12.CałabiografiaJanaJakubaskłada
sięnatęsytuacjężyciowąDprawdziwegowłóczęgi”,jakgdzieśosobie
mówi13,Dobcegowśródludzi”.Zauważmybowiem,żerównieżideał
rzemieślnika,któregoDstanuważałzaswójwłasny”,jestdlaJanaJa-
kubakonstrukcją,obrazemstanuutraconego,doktó-
regowłaściwieniemajużdlańpowrotu.WParyżujestDobcy”,jestnie
tylkoplebejuszem,którychcezdobyćkarierę,aleczłowiekiemzGe-
newy,mającymjużnaskutektegodystanswobecstylużyciaistosun-
ków,zktórymisięstyka14.
PrzeciwstawianieFrancjiGenewie,takczęstewdzieleJanaJakuba,da-
wałoteżpochopwliteraturzeprzedmiotudointerpretacjijegoświato-
