Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
JacekBartyzel
bistychzapatrywańwpływneopoganizmunapraktykęnazizmubyłznaczny,niszczył
bowiemskutecznieetykęchrześcijańską.BadaczruchówneopogańskichwNiem-
czech,pastorFriedrich-WilhelmHaackobarczagoodpowiedzialnościązaconaj-
mniejmoralnąznieczulicę,którąwykazaliNiemcywobeczbrodnidokonywanych
przezIIIRzeszę(Haack1999).
Autentycznykultsensuproprio(hitlerianizm)rozwijalijużpoIIwojnieświato-
wej:SavitriDevi(właśc.MaximianaPortas;1905-1982),uważającaHitlerazainkar-
nacjęRamyKriszny,orazchilijskinarodowysocjalistaMiguelSerrano(1917-2009),
postrzegającywHitlerzenostatniawatar”Wisznu(Goodrick-Clarke2003;Haack
1999:170-175;Tomasiewicz2006:346-350).
Neopogańskinacjonalizmdałosobieznaćwróżnychkrajach.Spotykamygotak-
żenaUkrainie,wPolsceiprawiewcałejEuropie.Nigdziejednaknierozwinąłsiętak
szeroko,jakwNiemczechwXXwieku.NaUkrainiepoupadkukomunizmupojawił
siępowstaływśródUkraińcówzamieszkującychwUSAruchzwanywskrócieRUN-
Wira(RidnaUkraińskaNacjonalnaWira).Zostałonzałożonyprzezwychodźcę
zUkrainy,LwaSyłenkę,autorateoretycznejpracypt.Mahawira8.Koncepcjatare-
prezentujeskrajnynacjonalizmocharakterzetotalitarnym.
WPolscewlatachtrzydziestychXXwiekupojawiłasięgrupaZadrugizałożona
przezJanaStachniuka(1905-1963).JejorganembyłmiesięczniknZadruga.Pismo
nacjonalistówpolskich”,wydawanywlatach1937-1939.Mimodośćbogatejtwór-
czościteoretycznej,którazzałożeniamiałastworzyćalternatywędlakulturykatolic-
kiejwPolsceidlamającegoszerokiepoparciewspołeczeństwienacjonalizmuchrze-
ścijańskiego,reprezentowanegoprzezendecjęigrupypochodne,Zadruganieodnio-
słażadnegosukcesu.NacjonalizmZadrugizczasemdopracowałsięwłasnejfilozofii
kultury,uznająctwórczośćcywilizacyjnązaistotęczłowieczeństwa,akatolicyzmza
doktrynęsprzecznąztakrozumianymposłannictwemczłowieka.Zadrugaprzejęła
wielewątkówodsystemusowieckiego,którewiązałysięztzw.nbudownictwem”
igwałtownąindustrializacją.ZtegoteżpowoduprzywódcaObozuNarodowo-Rady-
kalnego,JanMosdorfnazwałnawetZadrugęnduchowymwasalemKremla”.Powoj-
nieJanStachniukstałsięofiarąreżimukomunistycznego,spędzającszereglatwwię-
zieniach.
PolskinacjonalizmneopogańskiZadrugizdajesiębyćpodwielomawzględami
odwrotnościąneopoganizmuniemieckiego.Zjednejstronyskłonnybyłonbardziej
zasadniczotraktowaćpróbywskrzeszeniareligiinprasłowiańskiej”itobezeklektycz-
negomieszaniajejzwątkamiezoterycznymiczygnostyckimi(skłaniającsięraczej
kubiologiczno-materialistycznejkoncepcjinarodu),zdrugiejzaśstronywogólenie
absorbowałkoncepcjirasistowskich,anawetpoddawałjeostrejkrytyce(Potrzebow-
ski1982;GrottB.2003b;Skoczyński2004;Skoczyński2006:369-376;Pełka2006:
377-388).
8Zob.B.Grott,„OjczystaUkraińskaNarodowaWiara”jakonacjonalistycznyruchneopogański-ar-
tykułwniniejszymtomie(s.285).
