Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
b)Nacjonalitaryzmplemienno-rasowy
JacekBartyzel
Zwłaszczawswojejskrajnierasistowskiejwersji-nazizmie,wobiegowymmnie-
maniu,typtenuchodzizacałkowiteprzeciwieństwodemokracji.Wrzeczywistości,
zarównoocałejtejodmianienacjonalitaryzmu,jakionarodowymsocjalizmie
wszczególnościmożnapowiedzieć,żesąonezpewnościąwrogiedemokracjiliberal-
nej,alenieantydemokratyczne;sytuująsięonewnurcienazwanymprzezJacoba
LeibaTalmonandemokracjątotalitarną”(Talmon1986).Juższowinizmpatriotówan-
tynapoleońskich(ErnstMoritzArndt,JohannGottliebFichte,FriedrichLudwigJahn)
byłrewersemszowinizmujakobińskichnpatriotówrokuII”.Charakterystycznącechą
XIX-wiecznegovolkizmu(PauldeLagarde,KarlFischer,ArthurDinter)byłorów-
nieżodrywaniepojęcialud/naród(Volk)odpaństwa,awiązaniegozpanteistycznie
uwielbionąPrzyrodąorazniechęćdopojęciaNation,uważanegozawytwórfrancuski
(zob.Lenk1971;Mosse1972:29-76).Todziedzictwoskłaniadokonkluzji,żenHitler
jestproduktemnacjonalitaryzmuXIX-wiecznego”(Ploncardd’Assac1978:203).
Whitleryzmieniezostałaodrzuconaanizasadasuwerennościludu/narodu,aniprin-
cipedenationalités,tylkoobiejewszczególnysposóbzreinterpretowano.Pierwsza
zostałascedowananacharyzmatycznegonwodza”,uzyskującegodemokratycznąle-
gitymację;drugazaśzostałaprzeniesionazsumyjednostek-obywatelinagrupęczy-
storasową.Wytwarzatoegalitarnąinprzezwyciężającąpartykularyzmy”stanowe,
krajoweidynastycznejednośćRzeszy-Ludu-Wodza(einReich,einVolk,einFührer).
HitlerstworzonąprzezsiebieIIIRzeszęnazywałnprawdziwąniemieckądemokracją”
(Hitler2005:43),dookreślanąteżprzymiotnikiemnsocjalna”(tamże:114),wktórej
wódzwyrażanwolępowszechną”zrównanegownbraterstwie”ludu/narodu(Volk);
jeśliodjąćpartykularnedookreślenieniemiecka,jesttoideałustrojowyRousseau.
NACJONALIZMINTEGRALNY
Wrozumieniunacjonalistówintegralnychnacjonalizmzostałporazpierwszypo-
prawniezdefiniowanyprzezBarrèsa,jakonpartianarodu-państwa”,którejnadrzęd-
nymcelemjestpołączenienwszystkichpatriotówDéroulède’a[czylipostjakobiń-
skichcentralistów-uwagaJ.B.]zregionalistamioraztymiwszystkimi,takkatolika-
mijakpozytywistami,którzypragnądyscyplinyspołecznej”(Barrès1902:t.I,77),
tymsamymzaśodbudowaniejednościnarodowejorazocalenienarodowegodzie-
dzictwa.Wkonsekwencjiistotąnacjonalizmujestodnoszeniekażdejkwestiipoli-
tycznejdointeresunarodu-państwa,aodwystąpieniaBarrèsanacjonalizmnoznacza
zwolennikapolitykiściślenarodowej”(ilsignifiepartisand’unepolitiquestrictement
nationale-Johannet1918:18).
Nacjonalizmintegralnyodrzucawszystkieprzesłankinacjonalitaryzmu,naczele
zwoluntaryzmem,ponieważistnienienarodupostrzegajakowytwórgeografiiiwie-
lowiekowej,narodotwórczejrolipaństwaoraznarodowejdynastii(tonkrólestwo
stworzyłoizachowałoFrancję.Francjazawszezdychałabezkrólestwa”-Maurras
1924:8).Zestanowiskanacjonalizmuintegralnegoobszarigranicepaństwawinny
