Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Światopoglądoweaspektypolskiegonacjonalizmu
55
życiepaństwowe”orazniedostrzegałnpotrzebyzbudowaniapaństwanazasadach
katolickichiwskutektegoprzyznaniaKościołowiwpływunażyciepubliczne”(Szy-
mański1927:11).
LatafunkcjonowaniaZLN,tj.okresmiędzyrokiem1918a1928,możnauznaćza
przejściowepomiędzywczesnąfaząendecjiaetapempóźniejszym,kiedytowlatach
trzydziestychXXwiekuwłonieStronnictwaNarodowego-kolejnegowcieleniaor-
ganizacyjnegoendecji-wysuniętonaczołoideęKatolickiegoPaństwaNaroduPol-
skiego,któremiałobyzrealizowaćwszystkiepostulatyKościoła.
GENERACJAnMŁODYCH”WCHODZINASCENĘ
KrytycyzmwobecZLNprzejawiałsamDmowskiorazskupieniwokółniego
nmłodzi”,którzynieakceptowaliliberalno-parlamentarnychcechtejpartii,niezdol-
nejrównieżdoprzejęciawładzyiniedopuszczeniadoniejMarszałkaPiłsudskiego.
Wwynikutakichocenizwiązanegoznimifermentuideowego,połączonegozprze-
konaniemorysującymsięwcałejEuropiekryzysiedemokracjiparlamentarnej,
4grudnia1926rokuwPoznaniudochodzidozałożeniaprzezRomanaDmowskiego
nowejorganizacji-ObozuWielkiejPolski(1926-1933).
AbstrahującodorganizacyjnychdziejówObozu,należypodkreślićjegoprokato-
lickicharakter,któryjużnawstępiezostałwyrażonywprogramowejbroszurzetej
organizacji,napisanejprzezDmowskiegoizatytułowanejKościół,NaródiPaństwo.
TaenuncjacjaideowaszerokootwieradrzwiObozudlawpływówmyślikatolickiejna
ideologięugrupowania.Dmowskiwśródwieluinnychkonstatacjistarałsiępowiązać
wtejpublikacjikieruneknacjonalistycznyzkatolicyzmemwskaliogólnoeuropej-
skiej.PiszącoPolsce,stwierdzał,iżnkatolicyzmniejestdodatkiemdopolskości,za-
barwieniemjejnapewiensposób,aletkwiwjejistocie”(Dmowski1927:13).
Stwierdzenietoprzezlatabywałowielokrotniecytowaneiuznanezabardzoistot-
nądeklarację,asamabroszuraKościół,NaródiPaństwojestwznawianadodzisiaj.
Jejopublikowanienabrałosymbolicznegoznaczenia,zwiastująckształtowaniesię
wPolsceideowejformacjinarodowokatolickiej,którareprezentowałajużcałkiem
innąjakośćwporównaniuznacjonalizmemwczesnejendecji,określanymczęstojako
npozytywistyczny”.Formacjanarodowokatolicka,dlaktórejramamiorganizacyjny-
mistałsięOWP,reprezentowałajużmodelnnacjonalizmuchrześcijańskiego”,awięc
conajmniejdeklaratywniepodporządkowanegozasadometykikatolickiejicałejna-
uceKościoła.KonsekwencjąwkroczenianatakądrogębyłaideaKatolickiegoPań-
stwaNaroduPolskiego,którąwysuniętopodkoniecokresumiędzywojennego.Miała
onasłużyćrealizacjiwnaszymkrajupaństwawyznaniowego(por.Nowosad1938;
Poradowski1997).
WrazzrozwojemOWProzwijałasięrównieżjegoideologia.Podważeniuwiary
wdalszetrwanieliberalizmuprzysłużyłsięiwielkikryzysgospodarczyzlat1929-
-1933,któryzachwiałpodstawamiliberalizmugospodarczego,podającwwątpliwość
jegożywotnośćisensorazsugerującpotrzebęszukanianowychrozwiązań,nietylko
