Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
CZĘŚĆI.WPROWADZENIE
usiłowałybadaćpoznaniewkontekściespołecznym,badaczezainteresowalisię
tym,jakzmianywfunkcjonowaniupoznawczymmogąwpływaćlubmanifesto-
waćsięwcodziennychsytuacjach,conastępnieuczyniliprzedmiotemswoich
pomiarów.Pracetezaowocowałypogłębionąeksploracjąpoznaniawróżnych,
codziennychjegoprzejawach(np.Berg,2008).Wreszcie,modelepoznaniaspo-
łecznegopodkreślały,żeważnajestinterakcjawiedzy,motywacjiiemocjidla
wyznaczaniapoziomuwykonania,cowrezultacieoznaczało,żedopuszczasię,iż
czynnikitemogąodpowiadaćzapewnączęśćzwiązanejzwiekiemzmienności
wynikówpoznawczych,ajednocześniezapewniaćkontekstdobadaniaprzejawów
adaptacyjnegofunkcjonowaniaosóbwpóźnymwieku(zob.Hess,2020;Wolfe,
Isaacowitz,rozdział4).
Ostatnimzważnychistosunkowonowychjesttrendbadającyzwiązkimózgu
ipoznania,atakżeto,wjakisposóbregulująoneprzebiegstarzeniasię.Podobnie
jakiwinnychobszarachpsychologiitakitupostęptechnologiiumożliwiłuzy-
skaniestatycznychidynamicznychobrazówmózgu,którepozwalająuruchamiać
rygorystyczneprocedurytestowaniabardzospecyficznychhipotezdotyczących
funkcjonowaniamózguistarzeniasię(np.hipotezastarzeniasięwysuwającana
pierwszyplanznaczeniepłatówczołowych;West,1996).Przeprowadzonozupełnie
noweobserwacjetego,jakstarzejącysięmózgzmieniasięiadaptuje;np.pokazujące
nadmiernąaktywacjęstrukturkorowych,bywspomócdziałanie,coprawdopodob-
niejestformąprzystosowania(np.Cabeza,2002).Odkrycieistotnychprzejawów
funkcjonalnejzmienności,kompensacjiiplastycznościludzkiegomózgunawet
wbardzopóźnejstarościpodważyłotezęotym,żepodstawowymwyznaczni-
kiemstarzeniasiępoznawczegojeststopniowyubytekwfunkcjachpoznawczych
(Jäncke,2009;Lövdéniin.,2010;Reuter-Lorenz,Cappell,2008).Obrazowanie
mózgupozwalaponadtonaidentyfikacjęokreślonychwpływówwzbogaconych
illubzubożonychśrodowisk,podobniejaktychwynikającychzinterwencji,na
zmianywfunkcjonowaniuistrukturzemózgu(np.Kramer,Colcombe,2018;
McDonoughiin.,2015).Wartpodkreśleniajestfakt,iżtebadaniaewoluowałyod
prostychkorelacyjnychobserwacjidotyczącychzwiązkuwynikówpoznawczych
zwiekiemdobardziejzłożonych,szukającychrelacjimiędzyzachodzącymiwczasie
zmianamiiwzorcamipobudzeńtowarzyszącymiokreślonymcechomosobniczym
czykontekstomspołecznym(zob.Gutchess,Samanez-Larkin,2019;Su,Goh,2020).
Podsumowując,wprzeciąguostatnichpięćdziesięciulatbadanianadstarzeniem
sięipoznaniemogromniesięrozwinęłyiprocestentrwa.Początkowobyłtoobszar
zdominowanyprzezstosunkowowąskietradycje,alepóźniejsięrozrósł,byzarówno
koncepcyjniejak,imetodologiczniestaćsięzdecydowaniebardziejdojrzałyizłożony.
Naprzykładszybkiprzeglądbadańzostatnich10latpokazujerosnącąpopularność
podejśćintegracyjnychłączącychinformacjebehawioralne,neuropsychologiczne
