Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
CZĘŚĆI.WPROWADZENIE
Itakotojestznanyzliteraturyświatowejibadawczoudokumentowanyliniowy
trendpostępującegozwiekiem(odwczesnejdopóźnejdorosłości)pogarszania
siępodstawowychzdolnościpoznawczychmierzonychzapomocąklasycznych
testówpoznawczych(takichjakszybkośćprzetwarzania,wydolnośćpamięci
roboczej,inteligencjapłynna)(np.Schaie,2013).Tymczasem,codostrzegłowielu
naukowców(np.Hertzogiin.,2008;Salthouse,2012;Scheibe,Blanchard-Fields,
2009;Verhaegheniin.,2012),większośćosóbstarszychstosunkowodobrzeradzi
sobiezwyzwaniamiwżyciuzawodowym,aniektórzyzpowodzeniemrealizująsię
wpracywymagającejbardzowysokichkompetencjiintelektualnych.Obserwacje
tezwróciłyuwagęnaróżniceindywidualnewtrajektoriachzmianwfunkcjono-
waniupoznawczymosóbwpóźnymwieku.Dalejprzekierowałydociekaniana
znaczeniemechanizmówkompensacyjnychwytworzonychprzezrozwiązywanie
złożonychzadańunajbardziejwydajnychiczynnychosóbzokresuśredniejipóźnej
dorosłościdlaichpóźniejszejsprawnościpoznawczej.
Kolejnąinspiracjąjestlawinowyprzyrostbadańpokazującyistotneznaczenie
motywacjidlazwiązanychzwiekiemograniczeńimożliwościichkompensacji.
Zaproponowanowieleróżnychpojęćzzakresumotywacjiułatwiającychzrozu-
mienieprocesówadaptacyjnychtowarzyszącychzmianompoznawczym.Niektóre
skupiająsięnaprzesunięciucelówwichhierarchiinaskutekzachodzącychwżyciu
zmian(Baltes,Baltes,1990),inneanalizująsposób,wjakizmieniasięzwiekiem
przypisywanecelomznaczenie,cowiążesięzpoczuciemosobistegoupływuczasu
(Carstenseniin.,2006).Jeszczeinnepodkreślająznaczenieróżnicindywidualnych
wzasobachmotywacyjnych(Forstmeier,Maercker,2008)lubzmianwprocesach
selekcjiuruchamianychprzyspecyficznychdziałaniachdlaprzebiegunorma-
tywnychmodyfikacjikosztówangażowaniazasobówpoznawczych(Hess,2014).
Wewszystkichtychprzypadkachzmianywzasobachosobistych,okoliczności,
wjakichstarsidoroślifunkcjonują,iichsposóbpostrzeganiaswojegomiejsca
wżyciuprzekładająsięnaichmotywacjędoangażowaniasięwaktywnośćpoznaw-
czą,wtymnadecyzjęopoziomieirodzajuaktywności,którąchcąwykonywać.
Tozkoleiwpływazarównonaichaktualnefunkcjonowanie(np.poświęcanie
ograniczonychzasobówdorealizacjiznaczącychzadań),jakiprzyszłezdrowie
poznawcze(np.chęćdorealizowaniazaangażowanegostylużycia).
Ostatniainspiracjadonapisaniategotomuzrodziłasięwgroniebadaczyrepre-
zentującychsześćróżnychkrajówwtrakciewarszawskiejkonferencji(7-9IV2019,
Polska)podtytułemnNoweujęcianaturyuwarunkowanychwiekiemograniczeń
wrealizacjizłożonychzadańiichkompensacji”(ang.NewInsightsontheNature
ofAge-RelatedLimitationsandCompensationsinPerformanceofComplexTasks).
Wjejtrakcieprowadzonodyskusjęnatematprezentacjidotyczącychuwarunko-
wańmotywacyjnychikontekstowychstarzeniasięifunkcjonowaniapoznawczego
