Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
CZĘŚĆII.WPŁYWMOTYWACJINAPOZNANIEUSTARSZYCHDOROSŁYCH
Zmęczeniepoznawcze(ang.cognitivefatigue).Innądrogą,przezktórąafekt
wpływanazaangażowanie,bywazmęczeniepoznawczelubumysłowe.Zmęcze-
niepoznawczemożnaopisaćjakoprzewlekłystan,któremutowarzysząuczucia
wykończeniapsychicznego,zmęczenia,niskiejmotywacjiisłabejkoncentracji
(np.Matthews,2011;Kanfer,2011).Badaniaudowodniły,żetokonstruktzłożony,
obejmującyzarównoafektywne,jakimotywacyjneskładowe.Interesującejest,
żezwiązekzmęczeniapoznawczegoizdolnościjawisięsłaby.Sugerujeto,że
uczuciezmęczenianiestanowiodzwierciedlenianiskichzasobówpoznawczych.
Początkowo,badająctenkonstruktwkontekściestarzeniasięiwydatkowania
wysiłku(Hess,Knight,2021),zastosowaliśmydostępnenarzędziadopomiaru
zmęczeniapoznawczego(Johanssoniin.,2010),funkcjonowaniaafektywnego
(takiejakGeriatrycznaSkalaOcenyDepresji,ang.GeriatricDepressionScale
[Sheikh,Yesavage,1986])imotywacji(np.PotrzebaPoznania,ang.Needfor
Cognition[Cacioppoiin.,1984]).Chcieliśmyskonstruowaćdwalatentneczynniki
odpowiadająceafektywnymimotywacyjnym(np.trendpodejścia)aspektom
zmęczeniapoznawczegoumłodychistarszychdorosłych.Następniebadali-
śmyzależnościpomiędzytymidwomaczynnikami,wydatkowaniemwysiłku
(tj.wartościSBP)isubiektywnąpercepcjąwymagańzadania(tj.wynikiTLX)
wwarunkachrealizacjitrudnegopoznawczozadania.Wkontekściedyskutowa-
negoproblemutylkoczynnikafektywnyzmęczeniapoznawczegowarunkował
efektwieku.
Odnośniedosubiektywnegopostrzeganiawymagańzadaniastwierdziliśmy,że
wiekbyłmoderatoremwpływuzmęczeniapoznawczegonawynikiTLXbezwzględu
napoziomtrudnościzadania.Zmęczeniepoznawczepozytywniekorelowało
zpercepcjąwymagańzadaniauosóbstarszych,chociażefektbyłsłaby.Natomiast
umłodychniewystąpił.WyniktenzgadzasięzodkryciemEspositaiwsp.(2013),
żeuosóbstarszychapatiajestpozytywnieskorelowanazpostrzeganiemtrudności
zadania.Badającwydatkowaniewysiłku,odkryliśmyjeszczeciekawsząprawidło-
wość,amianowicie,żeschematwykonaniaumłodszychosóbzgadzałsięzprzewi-
dywaniamiSilvestriniegoiGendolli(2019).Porównującosobyzwysokimpoziomem
afektywnegozmęczeniapoznawczegodoosóbzniskimpoziomem,stwierdzilioni,
żeupierwszychwzrostwydatkowaniawysiłkunaróżnychpoziomachobiektyw-
nychwymagańzadaniajestwyraźniewiększy.Myponadtoodkryliśmy,żeosoby
starszemająinnywzorzecwydatkowaniawysiłkuwzależnościodpoziomu(wysoki
vs.niski)ichafektywnegozmęczeniapoznawczego.Jednakzamiastpozytywnej
zależnościsilnegozmęczeniaizwiększającegosięwysiłkuzaobserwowaliśmynega
-
tywnyzwiązekwartościSBPipojemnościpamięci.Innymisłowy,zamiastzwiększać
wysiłek,negatywneafektywnezmęczeniewiązałosięzwzorcembrakuzaangażo-
waniaprzyzadaniachorosnącympoziomietrudności.Takwięc,choćwstępne,
