Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
CZĘŚĆII.WPŁYWMOTYWACJINAPOZNANIEUSTARSZYCHDOROSŁYCH
1985).Podobnątrudnośćnapotykamywprzypadkuzdolności,którepogarszająsię
wwynikunieużywania(wprzeciwieństwiedoneurologicznychstrat).Dziejesię
tak,gdywdorosłościnastępujązmianywkontekstachdziałaniaiwichrezultacie
określonezdolnościtracąswojąużyteczność.Naprzykładtranzycjazwczesnej
dorosłościdojejpóźniejszychstadiówmożeskutkowaćpogorszeniemzdolności
domechanicznegozapamiętywania,ponieważmalejenacisknazdobywaniewie-
dzy,natomiastważniejszestająsięumiejętnościwykorzystaniaiprzekazywania
wiedzy(np.Mergler,Goldstein,1983).
Wzwiązkuzewskazanymiproblemamibadaczecorazchętniejuzupełniają
pomiarnormatywnychzmianwzdolnościachdorosłychowpływymotywacyjne
istopnień,wjakimprzyczyniająsięonezarównodomodyfikacji,jakistabilności
funkcjonowaniapoznawczegowpóźniejszymżyciu(zob.szerzej:Hess,2020).
Naprzykładprocesymotywacyjnenasilająkompensacjęwsytuacji,wktórejjed-
nostkidążądozachowaniasprawnościdziałanianamożliwiewysokimpoziomie
wokreślonychkontekstach.Podobniezmianacelówwdorosłościmożezmienić
zainteresowanieczyinterpretacjęposzczególnychaktywności,wpływającna
poziomzaangażowaniawichrealizacjęczystosunekdonich.Zmianywzasobach
osobistych,postawachwobecstarościczyprzekonaniachdotyczącychzdolności
oddziałująrównieżnamotywacjędopodejmowaniapoznawczowymagających
zadań,cozkoleimaswojenastępstwadlazdrowiapoznawczego.Wniniejszym
rozdzialeomawiamteiinneprocesymotywacyjneregulująceselekcję(czyli
np.pobudzające,ukierunkowująceipodtrzymującezachowaniazorientowanena
cel).Abylepiejzrozumiećprocesymotywacyjnewdorosłości,wybrałemteorię
selektywnegozaangażowaniazasobówpoznawczych(ang.selectiveengagement
theory,SET;Hess,2014)będącąszczególnymujęciemselektywności.Zakłada
ona,żezyskiikosztyzwiązanezeszczególnietrudnymizadaniamipoznawczymi
warunkująto,czyjednostkazdecydujesięwtezadaniazaangażować.Przyczym
wokresiepóźnejdorosłościkosztyrosnąitoonestająsięgłównymczynnikiem
różnicującymwzorceaktywnościzewzględunawiek.Dlategoteżskupieniesięna
uwarunkowaniachkosztówjestniezbędne,bywłaściwierozpoznaćzmianymoty-
wacyjnewokresiepóźnejdorosłości.Szczególnieinteresującywtymkontekście
jestzakres,wjakimsubiektywneczynnikizwiązanezestarzeniemsięwarunkują
postrzeganiekosztów-ipowiązaneznimiprocesymotywacyjne-niezależnie
odnormatywnychzmianwzdolnościczyzdrowiu.
