Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
CZĘŚĆII.WPŁYWMOTYWACJINAPOZNANIEUSTARSZYCHDOROSŁYCH
zarównowsferzespołecznej(np.koncentracjanaemocjonalniebliskichpartne-
rachspołecznych),jakipsychologicznej(np.wyraźnareorientacjanapozytywne
informacje),któreuprzywilejowujątakiecele.PodobniezperspektywySOKpodej-
mowaniedziałańsłużącychutrzymaniuobecnegopoziomufunkcjonowaniajest
zgodnezwyraźnierosnącymznaczeniemcelówukierunkowanychnazapobieganie
stratomwpóźniejszymżyciu(np.Freund,2006).
Selekcjabywarównieżpostrzeganajakozjawiskoniekorzystne.Naprzykład
jednostkimogąuparciedążyćdocelów,którychjużniesąwstaniezrealizować,
cogroziobniżeniemichdobrostanu(np.Brandtstädter,Rothermund,2002).Nega-
tywneefektywystępująrównieżwsytuacjach,wktórychosobyalboprzyjmującele
zbytselektywne(np.restrykcyjne),albobłędnieinterpretująpewnezachowania
jakonadmierniewymagające,coblokujepodejmowaniepotencjalniekorzystnych
działań.Naprzykładstarszeosobymogąstaraćsięnieangażowaćwpoznawczo
wymagającezadania-które,jakwykazano,mająpozytywnywpływnazdrowie
poznawczewokresiepóźnejdorosłości(zob.Hertzogiin.,2008;Smith,2016)-
ponieważprzeszacowująichpoziomtrudnościizakreswymagańimprzypisanych
albonieufająwystarczającoswoimmożliwościom,bystawićczołatymwyzwaniom.
Selektywnezaangażowanie
Chcączrozumiećmechanizmytowarzyszącezarównopozytywnym,jakinega-
tywnymefektomselekcji,możnaodwołaćsiędoteoriiselektywnegozaangażo-
waniazasobówpoznawczych(SET)(Hess,2014).Podobniejakwwieluinnych
ogólnychkoncepcjachzachowaniaczyaktywnościSETprzyjmuje,żejednostki,
zanimpodejmąjakiekolwiekdziałanie,rozpoczynająodprzeprowadzeniaanalizy
możliwychzyskówistrat.Jeśliichbilansprzekroczyokreślonyhipotetyczniepróg,
wówczasjednostkapodejmiesięwykonaniazadania.Tazależnośćpokazanajest
narycinie2.1a,gdziestosunekkorzyścidokosztówwyznaczafunkcjękorzyści
inaczejprzebiegającądlatrzechróżnychpoziomówtrudnościzadania.
Kilkakwestiiwartychjestodnotowania.Popierwsze,wrazzewzrostemsto-
sunkukorzyścidokosztówrośnieprawdopodobieństwoprzekroczeniaprogu
zaangażowania.Podrugie,prawdopodobieństwozaangażowaniasięwproste
zadaniajestwysokieiniezależneodkorzyści.Ipotrzecie,imwyższyjestpoziom
trudnościzadania,tymkorzyścistająsięlepszympredyktoremzaangażowania.
Oznaczato,żewporównaniuzprostączynnościąkorzyścidlaczynnościtrudnej
musząbyćwiększe,abyosiągnąćtakiesamoprawdopodobieństwozaangażowania.
