Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
CZĘŚĆII.WPŁYWMOTYWACJINAPOZNANIEUSTARSZYCHDOROSŁYCH
doroślimogądoświadczaćzwiększonychkosztówwsytuacjachszczególnych,
działającprzydużejpresjiczasuczyzmęczenia(np.Websteriin.,1996).Dlastar-
szychosóbwyższypoziomkosztówtowarzyszącyichdziałaniuuznawanyjest
zanormatywny,aprzeztobardziejtrwałyiimwłaściwy
.
Dlategooilepoziom
korzyścijeststały,toprzyokreślonympoziomieobiektywnychwymagańzwiąza-
nychzrealizacjązadania(takichjakpojemnośćpamięcioperacyjnej)wkolejnych
grupachwiekowychzmieniasięstosunekkorzyścidokosztówiwporównaniu
zmłodymidlastarszychwypadagorzej.Wynikająztegodwieogólne,związane
zselekcjąprawidłowościregulująceudziałwwymagającychpoznawczodziałaniach.
Zgodniezpierwsząuosóbstarszych,wporównaniuzmłodszymi,powinnospa-
daćwrazzwiekiemuczestnictwowdziałaniach,ponieważdlakażdegopoziomu
kosztówproporcjakorzyścidostratbędziesiępogarszać,cowrezultacieobniża
prawdopodobieństwoprzekroczeniaproguzaangażowania.Regułatawydaje
sięszczególnietrafnadlanieobowiązkowychaktywności.Drugaprawidłowość
zakłada,żewokresiepóźnejdorosłościznaczeniekorzyścidlapodjęciadziałania
wyraźniewzrasta.Jesttak,gdyżabyzrównoważyćnormatywnywzrostkosztów
iprzekroczyćprógzaangażowania,korzyścizokreślonejaktywnościmusząbyć
stosunkowoduże.Obawarunkowanewiekiemefektyprzedstawiarycina2.1b.
Pokazanonanimosobnodlamłodszychistarszychdorosłychwykresyilustrujące
zależnośćmiędzykosztamiaktywnościpoznawczejaproporcjąkorzyścidokosztów
iprawdopodobieństwemzaangażowania-przebiegałypodobniedotychopisują-
cychróżnicemiędzyłatwymiitrudnymizadaniamipokazanyminarycinie2.1a.
Innymechanizm,jakimdodatkowomożnasięposłużyć,tłumaczącwarunko-
wanewiekiemróżnicewzaangażowaniu,poleganamodyfikacjiproguuczestnic-
twa.Konkretniepodnoszenieproguwymagałobyzwiększaniakorzyścipłynących
zdziałania,byuzasadnićzaangażowanie-niezależnieodfaktycznejzmiany
kosztów-awywoływałobypodobnekonsekwencjejakteomówionepowyżej
(zob.rycina2.1b).Takjakwprzypadkuhipotetycznychefektówwarunkowanego
wiekiemwzrostukosztównormatywnywzrostwproguzaangażowaniarównież
prowadziłbydosytuacji,wktórejdlaosóbstarszychznaczeniekorzyścistawałoby
siękrytycznymwarunkiemalokacjizasobówpoznawczych.Takiewarunkowane
wiekiemdostosowaniamogąwyrażaćnegatywnepostawywobecstarościlub
negatywneprzekonaniaozasobachosobistych(np.postrzeganiuenergii;Cardini,
Freund,2020),którepotencjalniemogąobniżaćzaangażowanie-niezależnie
odzmianykosztów-poprzeznegatywnesądyomożliwościdziałania.
TrafnośćSETzostałazweryfikowanaprzezbadanianakilkasposobów.
Popierwsze,pojawiasięcorazwięcejdowodówpotwierdzających,żekoszty
doświadczaneprzezdorosłychprzyangażowaniusięwwymagającepoznawczo
działaniarosnązwiekiem.BazującnahipotezieaktywnegoradzeniasobieObrista
