Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
A.Comte,Rozprawaoduchufilozofiipozytywnej
Przypisującwielkieznaczenierozpowszechnieniufilozofiipozytywnejwśród
ludu,uczestniczyłod1830r.wDStowarzyszeniupolitechnicznym¶,któregocelem
byłapopularyzacjawiedzydrogąbezpłatnychwykładów.Zramieniategostowa-
rzyszeniaComtecoroczniewygłaszałkursastronomii,podkreślającwprelekcjach
własnepoglądyfilozoficzne.W1844r.powziąłmyślogłoszeniadrukiemtegokursu,
któryteżpt.TraitéphilosophiquedΣAstronomiepopulaireukazałsięwkońcutegoż
roku.Gruber2iin.podająwprawdzier.1845jakodatęukazaniasiętegoTraktatu,
alejesttonieścisłość,gdyżComtejużwliściezdnia25grudnia1844r.powołuje
sięnaprzychylnąocenęMilla3tejpracy.Przedtemjeszcze,napoczątku1844r.,
wydałoddzielniewstępnywykładkursuastronomiijakoRozprawęoduchufilozofii
pozytywnej4.
Wykładyastronomiiprzeznaczonebyłydlasłuchaczy,niemającychspecjalne-
goprzygotowania.Chodziłooudostępnienienajdonioślejszychosiągnąćnaukitym,
którychComteuważałzanajbardziejskłonnychdoprzyjęciafilozofiipozytywnej
-proletariuszom.Po14-tulatachpracy,wciąguktórychnierazprowadziłswobodne
gawędyosobistezeswymisłuchaczami,stwierdza,żeznajzdrowsząocenąnowej
filozofii-zpunktuwidzeniaumysłowegoispołecznego-spotykałsięwśród
Dprawdziwychrobotników:zegarmistrzów,mechaników,zecerówitd.¶.Onito
stanowilidlaComte>anajcenniejszączęśćaudytorium,choćniewypełnialigo
całkowicie,niestanowilinawetwiększości.Pozarobotnikamipublicznośćbyła
bardzoróżnorodna5.
ZaprzedmiotswychprelekcjiumyślnieobrałComteastronomię,gdyżuważał,
żeonawłaśniedotychczasosiągnęłastannajdoskonalszy,wniejmatematykazna-
lazłanajwiększezastosowanie,azatemonanajlepiejmożeilustrowaćzałożenia
filozofiipozytywnej.DrugimcelemkursówastronomiibyławięcDpropaganda
filozofiipozytywnejorazcałkowitewyeliminowaniefilozofiiteologicznej,nawet
wpostacizwykłegodeizmuiostatecznesprowadzeniewszystkichdoktrynmoral-
nychisocjalnychdostanuracjonalniepozytywnego¶6.
Walkazteologią,prowadzonazezwykłąComte>owibezwzględnościąiodwa-
gącywilną(cechyte,jakwiadomo,byłyprzyczynąwielujegociężkichdoświad-
czeńżyciowych),iwtymwypadkunieuchodziłamuprzezcałyczasbezkarnie:
oficjalniprzedstawicielereligiistaralisięusunąćComte>azzajmowanejplacówki,
którawydawałaimsiętymniebezpieczniejsza,żeumożliwiałakontaktnietylko
zeświatemnauki,leczzszerokimirzeszamiparyżan.
2H.Gruber,AugustComte,derBegründerdesPositivismus,seinLebenudnseineLehre,Freiburg
1889;przekładpolskiWł.Dębickiego,Warszawa1897.
3LettresdΣAugusteComteàJohnStuartMill,1841-1846,Paris,E.Lerouxéd.1877.[Zob.też:
Correspondancegénéraleetconfessione,Paris1973-75.Przypisredakcji.]
4DiscourssurlΣespritpositif,Paris1909,wydanieidentycznezpierwszym.
5Patrz:LettresdΣAugusteComteàł,listzdn.1.V.1844.
6Tamże,listzdn.17.I.42.
