Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słowoodtłumaczy
17
wSantayaniebacznegoobserwatoraiznawcędrgnieńludzkiej
duszy.
Równiecelneuwagiznajdujemywanaliziepatriotyzmu.
Santayanauważa,żejegoźródełnależyszukaćjużwnajwcześ-
niejszychformachżyciaspołecznego,początkowowsferzemi-
tycznej,gdyprzynależnośćdogrupyizależnośćodniejwyraża-
najestwformiesymbolicznej.Iznów:przejścieodprzywiąza-
niadotego,cozmysłowe(przywódców,zwyczajuczybliskiego
sercukrajobrazu),przezpatriotyzmuczuciowyipolitycznyaż
dorozumnegopoparciawyłącznietakiegorządu,którypotrafi
realizowaćdobroobywateli,jestprzejawempewnegowpisane-
gowstrukturęsystemuSantayanyporządku.Jestonuzupełnio-
nyoszeregobserwacji,jakchociażbytę,żeutożsamieniekraju
zgrupąrządzącąijejinteresamiprowadzidowypaczeniaistoty
patriotyzmu,któryprzyjmujewówczasirracjonalnąiwojow-
nicząpostać.Tymczasempatriotyzmracjonalny-jesttoory-
ginalnaformułaSantayany-polegałbyraczejnatym,byzjed-
nejstronywynikającyznaturalnychróżnicgeograficznychczy
historycznychgeniusznarodumógłnaswójsposóbprzyswoić
sobiedorobekogólnoludzki,zdrugiejzaśstronystaćsięwzor-
cemdlainnych,atymsamymczęściątegodorobku.Patriotyzm
zatem,będącyzwieńczeniempewnegowysiłkuwyobraźni,traci
charakterstrictenarodowy,nieprzeciwstawiasiękosmopolity-
zmowiijestetapemkoniecznymdlarozumnegoprzedstawienia
społeczeństwaidealnego.
Wśródformwyrażającychideałspołecznyważnemiejscezaj-
mująreligiainauka.Pierwszaznichwsposóbfilozoficznyian-
tropomorficznyprzedstawiaobrazspołeczeństwa(naprzykład
wpostaciideałurównościludziwobecBoga),podczasgdynauka
podajeracjonalnewarunkifunkcjonowaniainstytucji,atymsa-
mympozwalauzgadniaćinteresyiceleposzczególnychjednostek
oraztworzyćwarunkidlaichrealizacji.Zarazemjednakobiete
