Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Szczególnąrolę,jakjużwspomnianowcześniej,wfinansowaniuryzykkatastroficznychprzypisujesiępaństwu–uważasię,żerządjestfaktycznym,ostatecznym
ubezpieczycielemnawypadekkatastrof(thegovernmentistheinsureroflastresort)29.PrzywołaniAutorzywyróżniajączteryopcjeźródełfinansowaniatychryzyk
wzależnościodpriorytetówrządowychipoziomurozwojuekonomicznegokraju(rys.2.1).
Rysunek2.1.Rządoweopcjewyboruźródełfinansowaniaryzykkatastroficznychwzależnościstopniazagrożenia,możliwościbudżetupaństwa,rozwojugospodarczegoirozwojurynku
ubezpieczeń
Źródło:E.Michel-Kerjan,I.Zelenko,V.Cardenas,D.Turgiel,CatastropheFinancingforGovernments.LearningfromThe2009–2012MulticatPrograminMexico,„OECDWorkingPapersonFinance,Insurance
andPrivatePensions”,Paris2011No.9,s.6.
PoziompierwszyodnosisiędokrajówobardzoniskimpoziomiePKB,ograniczonymwsparciuzbudżetupaństwaioparciufinansowaniakosztówodbudowyprzy
wystąpieniuzdarzeńkatastroficznychgłównienapomocymiędzynarodowej,np.takichorganizacji(instytucji)jakMiędzynarodowyFunduszWalutowy,BankŚwiatowy,
UniaEuropejska.Natympoziomiezaangażowanieśrodkówbudżetowychjestwprawdzienieznaczne,alepełneuzależnieniesiętylkoodpomocyzewnętrznejniesprzyja
budowaniudługookresowejstrategiizarządzaniaryzykamikatastroficznymi,wtyminwestowaniawprzedsięwzięciazmniejszająceteryzyka.Środkipomocyzewnętrznej,
wobecbrakuwłasnejwystarczającejinfrastrukturytechnicznej,mogąsięograniczaćdokrótkoterminowejniezbędnejpomocydlamieszkańcówkraju,będących
wkrytycznejsytuacji.Strategiaopartagłównienapomocyzewnętrznejjestniewłaściwarównieżzewzględunaniepewnośćcodojejwielkościizakresu,szczególnie,gdy
wystąpiwkrótkimczasieseriazdarzeńkatastroficznychnaświecie.
Napoziomiedrugimsąkrajewprawdzieoniskimpoziomierozwojuekonomicznego,alektóresąwstaniefinansowaćszybkąpomoczwłasnychbudżetowych
środków,efektywniejjewykorzystującidostosowującdopotrzeblokalnych.Częstojednakwystępujebrakkomplementarnościzpomocąmiędzynarodową,np.codojej
rodzajuisposobuwykorzystania.Niewystarczającywtychkrajachjestteżpoziomtechnicznychekspertyzwzarządzaniuryzykiem.
Poziomtrzecicharakteryzujekrajeowyższymrozwojuekonomicznym,zustalonymirozwiązaniamifinansowaniaryzykakatastroficznegoorazzkształtującymsię
rynkiemubezpieczeń,aleoniskiejpenetracjiubezpieczeń.Rządzapewniawówczasgłówneźródłofinansowaniapotrzebwzwiązkuzezdarzeniamikatastroficznymi,
chociażpewnepokrycieubezpieczenioweprzypadanarynekubezpieczeń.
Wpoziomieczwartymgrupująsiękrajewysokorozwinięte,zwysokimiwskaźnikamipenetracjiubezpieczeńorazzwysokimpoziomemekspertyzwzakresie
zarządzaniaryzykamikatastroficznymi,agospodarstwadomowesąwstanienabyćubezpieczenianawypadekzdarzeńkatastroficznych.Rząddalejodgrywaważnąrolę
bądźjakodostawcaokreślonychrodzajówubezpieczeń/reasekuracji,szczególniedotkliwychryzykkatastroficznych,bądźdlaryzyk,dlaktórychsektorprywatny(rynek
ubezpieczeń)niebyłwstaniezapewnićpokrycieubezpieczeniowe(partnerstwopubliczno-prywatne).
WpraktycekrajówOECDmożnazaobserwować,żewielekrajówrozwijarozwiązaniafinansowaniakatastrofopartenaokreślonymrodzajupartnerstwapubliczno-
prywatnego,zgodniezktórymsektorubezpieczeniowydajepokrycieubezpieczeniowedlaokreślonychrodzajówkatastrof,arządorganizujeifinansujeprzedsięwzięcia
związanezkontroląszkódoraz/lubpełnifunkcjęreasekuratora,gwarantującegopokrycieszkódprzekraczających,zgóryokreślonąwielkość30.
Wwysokorozwiniętychkrajach,wfinansowaniuryzykkatastroficznychwiększynaciskjestpołożonynazazwyczajprywatnemechanizmyubezpieczeniowe
(reasekuracyjne),instrumentyrynkukapitałowegoatakżedużepoolekapitałuryzyka.Bezpośredniudziałpaństwawiążesięgłówniezodbudowąinfrastruktury
krytycznej,pozawyjątkowoekstremalniewielkimikatastrofami31.
Wkrajachwschodzącychsytuacjajestodmienna–rynkiubezpieczeniowesąrelatywnieniedużeiograniczająsiędobardzopodstawowychpokryćubezpieczeniowych,
aubezpieczeniaoszerokimpokryciukatastroficznymsąniedostępne.Podobniezlokalnymirynkamikapitałowymi–mająbardzoograniczonązdolnośćdostarczania
kapitałunapokryciekatastrof.Rolaśrodkówpublicznychwfinansowaniukatastrofjesttuzdecydowaniewiększa.Dodatkowowieleztychkrajówniejestwstanie
ponieśćkosztówfinansowaniaskutkówkatastrofiopierasięprzedewszystkimnamiędzynarodowejpomocy,dotacjachisubsydiachzkrajówrozwiniętychczy
zorganizacjimiędzynarodowych.
Przyjęteprzezposzczególnekrajemodelepartnerstwapubliczno-prywatnegopodlegająmodyfikacjom,itakkrajewprzeszłościbardziejopartenatransferzeryzyka
katastroficznegodoubezpieczeńprywatnych,aktualniemogąwwiększymstopniutransferowaćtoryzykodosektorapublicznegoiodwrotnie.
Udziałsektorapublicznegowystępujegłówniewformiewsparcianiefinansowego,np.programyantykryzysowe,regulacjezwiązanezkontroląszkód(działania
prewencyjneiinne),zabezpieczeniesferycywilnej,infrastrukturykrytycznejitd.,alerównieżwformiefinansowej,np.dostarczaniekapitałuczyfinansowanie
określonychprzedsięwzięć,względniewsparciefinansoweposzkodowanychwokreślonymzakresie.
2.5.Zasadypublicznejinterwencjipaństwa
DoświadczeniaBankuŚwiatowegoorazinnychinstytucjiświadczącychpomockrajomrozwijającymsiędotkniętymkatastrofamiwskazująnapotrzebęuwzględniania
określonychregułpublicznejinterwencjiwrynkiubezpieczeńkatastroficznychtychkrajów32.Zaliczasiędonichtakiezasadyjak:
•promowaniefinansowaniaryzykakatastroficznychwramachzarządzaniaryzykiemkatastroficznymnazasadachwspółpracyzkrajamiośredniminiskim
poziomierozwojugospodarczego.Rozwiązaniasystemowefinansowaniaryzykakatastroficznegopowinnyuwzględniaćzasadyistrukturęzarządzania
ryzykiemkatastroficznym,negatywneskutkigospodarczekatastrofiichwpływnawzrostgospodarczykrajuatakżezachęcaćdolepszegopoznanianaturytychryzyk;
•wzmacnianiekonkurencyjnychrynkówubezpieczeńkatastroficznychm.in.przezzachęcaniedokształtowaniaprzyjaznegoubezpieczeniomśrodowiska,wtym
rozwijaniaświadomościikulturyubezpieczeniowejatakżerozwojuproduktówubezpieczeniowychlepiejdostosowanychdopotrzebkonsumentów.Partnerstwo
publiczno-prywatnewsparteprzezpomocmiędzynarodowąpowinnosprzyjaćsamofinansowaniuisamowystarczalnościkrajunawypadekkatastrofy,coniewyklucza
korzystaniazpomocyzewnętrznej;
•wykorzystaniewubezpieczeniachtaryfskładekopartychnaryzykuizróżnicowanychwzależnościodekspozycjinaryzykokatastroficzne.Umożliwitojednostkom,
firmomirządomporównaniekosztówinwestycjiwredukcjęryzykazrezultatamizmniejszeniapotencjalnychszkódatakżenalepszeprzewidywaniewarunkowych
wydatkówrządówwzwiązkuzwystąpieniemkatastrofnaturalnych;
•ograniczaniesubsydiowanychprogramówpublicznychdotych,któreminimalizujązbytdużezróżnicowanieskładekubezpieczeniowych,określonychwrelacji
doryzykakatastroficznego.Programyfinansowanezfunduszypublicznychpowinnysiękoncentrowaćnarozwojuistotnychusługzwiązanychzzarządzaniemryzyka
katastroficznego,np.nabudowiebazydanychzdarzeńkatastroficznych,modelowaniuryzykkatastroficznych,rozwojuproduktówubezpieczeniowych,kanałówdostaw
itd.Ponadtosubsydiarządowewrazpomocąmiędzynarodowąpowinnyfinansowaćtewarstwyszkódkatastroficznych,któreprzewyższająpokrycieprywatne
(samofinansowaniei/lububezpieczenie),gdyniejestonowstaniepokryćtewarstwy(zbytdrogikosztlubjestniedostępne),tj.finansowanietopowinnobyć
traktowanejakoreasekuratorlubpożyczkodawcaostatniejinstancji.Powinnosiętakżeunikaćsubsydiowaniaskładekubezpieczeniowychponieważ:i)zakłócaono
rynkowesygnałyocenie–wpływaniewłaściwienapostawyubezpieczonych(nieskłaniadoprewencjiszkodowej),ii)działanakorzyśćubezpieczonychzwysokim
ryzykiemkosztemubezpieczonychzniskimryzykiem,iii)jestprawieniemożliwedowycofaniawdłuższejperspektywie;
•rozwijanieindywidualnychrozwiązańubezpieczeńkatastroficznychdostosowanychdospecyficznychlokalnychwarunków,awszczególności:charakterystykęnarażenia
krajunaryzykakatastroficzne,zdolnośćkrajudodywersyfikacjiprzestrzennej(regionalnej)ryzykorazrozłożeniaryzykawczasie,stopieńrozwojukrajowegorynku
ubezpieczeń,dostępdomiędzynarodowejreasekuracjiorazmiędzynarodowychrynkówkapitałowychitp.
