Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rytuały,obrzędy,ceremonie16
własnegorozróżnienia,chociażskłaniałsiędoprzypisaniarytuałówdosferyreligii
iprzyporządkowaniaimcechyrytualizacjiiliminalności,aceremoniidoświeckich
działańwtzw.Dczasiewolnym”zcechamiliminoidalnościiDrozigrania”(playfulness).
Wpóźniejszychpracachczęstotraktowałobaterminyzamiennie,alboodnajdywał
wjednychcechydrugich.
Wpodobnymtonie,choćzdecydowaniepodkreślającreligijnycharakterrytuału
aświeckiceremonii,dokonująpodziałuRaymondFirthorazpolscyantropolodzy
związaniztzw.szkołąpoznańską—MichałBuchowskiiWojciechBurszta.Firthpisze:
Poprzezceremonięrozumiempowiązanezesobązbioryformalnychakcjizodniesieniem
społecznym,wktórychformatychakcjijestpostrzeganajakoznaczącaiistotna,chociażnie
zobowiązującaiskutecznasamawsobie.Rytjestrównieżformalnymzbioremakcji,aleforma,
wjakiejsąprzeprowadzane,jestpostrzeganajakozobowiązującaimającaskutecznośćsama
wsobie,poprzezjakąśspecjalnąjakość,któramożebyćdogodnieokreślonajakomistyczny
porządek,toznaczy,niezcodziennegoświata(Firth1967:73).
Polscynaukowcydodatkowoprzypisująobaterminydozbiorczejkategorii
obrzędu,mającejcharakternadrzędnywzględemobuzjawisk,oraznadająrozróżnieniu
charakterhistoryczny.Rytuałycharakteryzowaćmająspołecznościmagiczno-religijne,
ceremonienatomiast—industrialneipostindustrialnespołeczeństwanowożytne.Choć
rozwiązaniewpostaciobrzęduzawierającegorytuałyiceremonienapierwszyrzut
okawydajesięatrakcyjne,wynikaonozespecyfikijęzykapolskiego,gdyżprzypróbie
przetłumaczeniapowyższejklasyfikacjinajęzykiromańskieczygermańskienatknęli-
byśmysięnaproblembrakuodpowiednikapolskiegoterminuDobrzęd”.Ważniejszym
jednakżepytaniemniżtranslacyjnełamigłówkijestkwestia,którabędziejeszczepo
wielokroćpowracać:czypodziałtenjestzawszemożliwydozastosowaniaiczynie
dałobysięznaleźćprzykładówniemożliwychdojednoznacznegozakwalifikowania.
PodobniesprawamasięzterminemDliturgia”.Większośćnaukowcówzajmują-
cychsięreligiąlubrytuałempozostawiatenterminchrześcijańskimteologom.Jednakże
conajmniejdwóchbadaczybędącychniekwestionowanymiautorytetamiwdyskursie
nadrytuałem,RonaldL.GrimesiRoyRappaportużywajągojakosynonimuDrytuału
religijnego”.Jakstwierdzapierwszyznich:DNieograniczamterminuliturgiado
chrześcijaństwa—raczejodnoszęgodokażdegorytualnegodziałania,posiadającego
siatkęodniesieńipraktyk,którerozumianesąjakokosmicznakonieczność”(Grimes
1995:54).Wtensposóbpozbywająsięoniproblemuuściślaniazakażdymrazem,czy
mająnamyślirytuałreligijny,czyrytuałwogóle,cojestwyborempragmatycznym
izpewnościąużytecznym,otwierająjednakpoledouzasadnionychpytańouściślenie
swojegopodejścia,np.wyjaśnienietego,jaknależyrozumiećDkosmicznąkonieczność”.
Jakpokazano,każdyzbadaczy,którzyuznająproblemterminologicznyzaistotny,
anieprzechodząnadwielościąsformułowańdoporządkudziennego,przypisuje
zazwyczajodmienneznaczeniaposzczególnymokreśleniomwtakisposób,bykore-
spondowałotozcałościąjegowłasnejkoncepcji,aniekonieczniezuwzględnieniem
istniejącychrozwiązańlubprzynajmniejstarającsięniepogłębiaćistniejącegozamętu
terminologicznego.Wynikatomiędzyinnymiztego,żesamrytuał,niezależnieod
sposobunazwaniago,jestczęstopobocznymbądźdrugorzędnymobiektembadań.Na
efekttakiegonamysłuwpływarównieżwieleróżnorodnychczynników.Zrozumiałejest,
