Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rytuały,obrzędy,ceremonie18
gdyLudwikStommapiszeomeczupiłkinożnej,odnosisięwrażenie,żeoscylujena
granicyfaktycznegozrównaniaiciekawejmetafory:
Mitprzenosisięnatrybuny.Połączenikomuniąztymisamymi,zapominamyoobowiązujących
pozastadionempodziałachklasowych,wiekowych,płciowych,ekonomicznych[...].Razem
krzyczymy,zrywamysięzmiejsca,wpadamysobiewramionapobramce.Jakstarzyznajomi
dyskutujemy,wymieniamykomentarze,klniemyitrącamysiębutelkamipiwa.Niemaciasnych
gorsetówcodziennegosavoir-vivre.Znikawstyd[...].Trwatojednaktylkodokońcowego
gwizdkalubewentualniedowygaśnięciapozwycięskiegoamoku.Żegnamysięobcysobiejak
przedmeczem.Normalneżycieprzywracaswojeprawa.Koniecchaosu.Światzostałznów
stworzony(Stomma1991:141-142).
Największyproblempowstajeniezależnieodtego,czyautorchcezlikwidować
znakicudzysłowuosłabiającewydźwiękDrytuałuX”,czyteżświadomiechceposłużyć
sięanalogiąniemającąnicwspólnegozprawdziwymrytuałem.Niewiadomobowiem,
czymtenDprawdziwy”rytuałmiałbybyć.Zwiększościtekstówjasnowynika,żepunk-
temodniesienia,miejscem,gdzieorytuałachmożnamówićbezżadnychwątpliwości,
gdziemożnajeodnaleźćwnajczystszej,prototypowejwręczformie,sąspołeczności
tradycyjne.Jesttozałożenierobioneimpliciteprzezpraktyczniewszystkichautorów,
zarównotych,którzydoszukująsięciągłości,jakitych,którzypisząoDczymśnakształt”
rytuałów.Choćintuicjaitzw.zdrowyrozsądekpodpowiadają,żejesttodobrytrop,
możnasięzastanawiać,dlaczegoakuratkulturytradycyjnesątympunktemodniesienia,
anieotaczającanasrzeczywistość.
1.4.Rytuałyireligie
Jednązpodstawowychkwestiispornychwanalizachrytuałujestproblem,czyrytuał
koniecznieprzynależydosferyreligii,czyteżjestzjawiskiemodniejniezależnym,
możliwymdoodnalezieniawinnychsferachkultury.Wątpliwośćtazazwyczajłączy
sięzpytaniemoto,czyzjawiskotocharakterystycznejestjedyniedlaspołeczności
tradycyjnych(wtedyprzedewszystkimbyłybytoobrzędyreligijne),czydotyczyrównież
współczesnychspołeczeństwtechnicznych.Rytuałbyłdlaantropologówspleciony
zreligią,gdyżodpoczątkudyscyplinyzajmowalisięspołecznościami,gdziereligiabyła
głównymwzoremkulturowym.ZarównodlaWilliamaRobertsonaSmitha,Edwarda
B.TyloraczyJamesaFrazerarytuał,podobniejakmit,związanybyłzcałościowo
religijnymispołecznościamitradycyjnymi.
Jednakżejużwprzypadkunajbardziejwpływowegoojcanaukowegonamysłunad
rytuałem,Emile’aDurkheima,możnastwierdzić,żepróbowałjakojedenzpierwszych
spojrzećszerzejnatękwestię,przyokazjiwikłającwtenprocesterminologię.Rozdzielał
onceremoniejakoogólnekategoriespołecznejkomunikacjiirytuałyjakojejformy
sakralne.Jakogłównącechęodróżniającąrytuałodinnychformceremonialnych
widziałjegopełenpowagicharakterinastawienienaefektywność,gdyżrytuałsłużący
rozrywcemiałbytracićswójpodstawowysens.Zaznaczałjednak,żerozrywkato
jednazformodnowymoralnej.Powypełnieniuobowiązkówrytualnychwracasiędo
codziennegożyciazwiększąodwagąigorliwością.Dlategoideaceremoniireligijnej
(rytuału)kojarzysięzideąświęta—ceremoniiświeckiejDinaodwrót,każdeświęto,
