Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
ROZDZIAŁ1śUMOWAOPRACĘJAKOINSTYTUCJARYNKUPRACYśśś
prawnymograniczeniuzakresuryzykanieuchronniewiążącegosięzdziałalnością
gospodarczą.
Umowaopracęjestpodobnyminstrumentemprawnymograniczającymryzy-
ko,wtymwypadkuniewłaścicielaprzedsiębiorstwa,alepracownika.Upodstaw
kontraktunazwanegoumowąopracęleżypodstawowareguła,określającarelacje
międzypracodawcąapracownikiem,któradalekowyprzedziłarozwiązaniapraw-
ne,jakiezaczętostosowaćwXIXiXXwieku4.Polegaonanatym,żewzamian
zaNkierowniczeprerogatywyH,czylimniejlubbardziejograniczonąwładzępra-
codawcynadpracownikiem,pracownikzyskujeokreślonyzakresekonomicznego
isocjalnegobezpieczeństwa,awięcstałedochody,iokreślonyzakreszabezpiecze-
niaspołecznego.Innymisłowy–wzamianzapoddaniesięwładzybiurokratycznej
organizacjiotrzymujeonstabilizacjęibezpieczeństwo.Zpunktuwidzeniapraco-
dawcyistotnejestzkoleiograniczeniekosztówtransakcyjnych,czyliposiadanie
wmiaręstałegozespołupracowników,abyniezwalniaćiniezatrudniaćichna
nowoprzykażdymnastępnymzleceniu.
Kształtowaniesięrelacjipracowniczychopartychnaumowieopracępozosta-
wałoiwdalszymciągupozostajewścisłymzwiązkuzbudowaniemspołecznych
modelipracy/zatrudnienia,wykraczającychpozastosunkipracownicze.Takżekon-
sekwencjespołecznerozwiązańfunkcjonującychwsferzepracy,wykraczającpoza
relacjeprawneiekonomiczne,wiążąsięzestrukturamispołecznymiiłademspo-
łecznym.Stądprzyjętawpracyperspektywainstytucjonalnaiujmowanieumowy
opracęnietylkojakoinstytucjiekonomicznejiprawnej,aletakżejakoinstytucji
społecznej,mającejszerokiwpływregulacyjnytaknasferępracy,jakiinnesfery
życiaspołecznego.
OsiągniętywpołowieXXwiekumodelpracy/zatrudnieniaopartynastabilnej
umowieopracęiparadygmaciepracypodporządkowanejulegaobecniezmianie.
Odpołowylatsiedemdziesiątychubiegłegowiekuobserwujemyprocestransforma-
cjipracyizmianymodeluzatrudnienia.Znajdujetoodbiciewpraktycegospodar-
czejidoktrynieprawnej,mateżdoniosłeznaczeniespołeczne.Leżącepostronie
pracownikaryzyko,któremuskuteczniezapobiegałmodelstosunkupracyoparty
naumowieopracę,wspieranyukładamizbiorowymipracy,ponowniedajeosobie
znaćwrelacjachzatrudnienia.Zmianaspołecznegokontekstupracyirozwójnie-
typowychformzatrudnieniastawiająprzedsocjologamipytanieospołeczneskutki
tegoprocesudlajednostekiładuspołecznego,atakżeomodelepracy/zatrudnienia
wprzyszłości.
Relacjewymianymiędzypracodawcamiapracownikaminarynkupracy,opiera-
jącesięnaumowieopracęiinnychtypachkontraktów,sąobszaremzainteresowań
4
Z.Salwa,Prawopracyiubezpieczeńspołecznych,Warszawa2007,s.15.
