Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1śPERSPEKTYWAINSTYTUCJONALNAWbADANIUUMOWYOPRACĘ
23
izwyczajóworazwzorówzachowań,którewiążąsięzpodstawowymisferamiżycia
społecznego,np.prawem,religiączyrodziną8.DouglasC.Northdefiniujeinstytucje
jakowytworzoneprzezludziograniczenia:
którekształtująstrukturęludzkichinterakcji.Składająsięnanieograniczeniaformalne
(np.reguły,prawa,konstytucje),ograniczenianieformalne(np.normyzachowań,konwen-
cje,dobrowolnieprzyjętekodeksypostępowania)orazsposobyichnarzucaniaiegzekwo-
wania.RazemtworząstrukturębodŹcówspołeczeństw,awszczególnościgospodarek9.
Jakpodkreślatenżesocjolog,instytucjesąregulatoramidziałańspołecznych,
wyraŹnieoddzielonymiodorganizacji.Organizacjeskupiająjednostkipołączone
zamiaremosiąganiaokreślonychcelówimogąobejmować:
gremiapolityczne(np.partiepolityczne,parlament,radęmiejską,organynadzorcze),
ekonomiczne(np.firmy,związkizawodowe,rodzinnegospodarstwarolne,spółdzielnie),
społeczne(np.kościoły,kluby,stowarzyszeniasportowe)iedukacyjne(np.szkoły,uniwer-
sytety,ośrodkiszkoleniazawodowego)10.
Instytucjetworząinstytucjonalnąmatrycęodzwierciedlającąramydziałania
imożliwościorganizacji,aichistnieniemafundamentalneznaczeniedlafunk-
cjonowaniaspołeczeństw:NOileinstytucjesąregułamigry,otyleorganizacjeiich
członkowiesągraczamiH11.
Rosnącarolainstytucjiwanalizachspołecznychiewolucjasamegopojęcia
wponadstuletniejhistoriinaukspołecznych,zdaniemMichałaFederowicza,jest:
popierwsze–wynikiememancypowaniasięjednostekwrelacjachzinstytucjami,po
drugie–rezultatemrosnącejroliinstytucjiprawnychwrelacjachrynkowychwkrajach
kapitalistycznych,potrzecie–następstwemdemokratycznegocharakteruotoczeniapo-
litycznego,wjakimzachodząprocesyzmianinstytucjonalnych.Czynnikitewpływająna
wzrostspołecznejświadomościnatematoddziaływaniainstytucjiiichprzemian12.
Zmianywpodejściudoroliinstytucjiwżyciuspołecznymmająodzwierciedlenie
wewolucjinurtuteoretycznegorozwijanegowramachpodejściainstytucjonalnego.
Znajdujetopotwierdzeniewpodzialenastaryinowyinstytucjonalizm.
Dominującąrolęinstytucjiwkształtowaniuporządkuspołecznegopodkreślasię
8
Hasła:instytucjaorazinstytucjaspołeczna,tłum.A.Zawadzka,w:G.Marshall(red.),Słownik
socjologiiinaukspołecznych,red.wyd.pol.M.Tabin,tłum.A.Kapciakiin.,Warszawa2004,s.126.
9
D.C.North,Efektywnośćgospodarczawczasie,tłum.D.Sielski,w:A.Jasińska-Kaniaiin.
(wybórioprac.),Współczesneteoriesocjologiczne,t.1,Warszawa2006,s.554.
10Tamże,s.556.
11Tamże.
12M.Federowicz,Różnorodnośćkapitalizmu.Instytucjonalizmidoświadczeniezmianyustrojo-
wejpokomunizmie,Warszawa2004,s.51–52.
