Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zmianyisporyjakotrwałyelementwhistoriirządzenia
29
Naopinieorządzeniuwpływająnietylkozwiązaneznimfakty.Zasadni-
czeznaczeniemająstosowanewprocesiewartościowaniaprzesłankiideowe
idoktrynalne,któreokreślająstandardydziałaniaorazoczekiwanianaich
skutki.Teoczekiwaniazaśpodlegająistotnymzmianom.Wefekcietakiepoję-
cia,jakdobrerządzenieczymodeloptymalnyrządzeniasąściślepowiązane
zdynamikątychzmian.Wperspektywiehistorycznejniemożnawięcmówić
ojednymidealnymmodelurządzenia.Modelteninaczejkształtujesięna
różnympodłożuideowym,awięcprzyjmujeodmiennąpostaćwprzypadku
autorytaryzmu,faszyzmu,komunizmuczyliberalizmu.
Naszedoświadczeniahistoryczneipolitycznezostatniegostuleciawyraźnie
pokazują,żetakżewPolsceproceszmianwrządzeniuorazmodeledobre-
gorządzeniabyłypowiązanezezmieniającymisiędominującymikoncepcja-
miideowo-doktrynalnymi.NarządzeniewPolscekolejnowpływaływtym
stuleciunastępującekoncepcje:silnegoparlamentu,silnegopaństwa,silnej
władzywykonawczej,jednościnarodowej(wobecwyzwań,przedjakimistanął
naródwobliczuokupacjiiwojny),walkiklasowej(wtym–zgodnieztezą
Stalina–zaostrzającejsięwalkiklasowej),rozwiniętegospołeczeństwasocja-
listycznego,państwaliberalnego,solidarnościspołecznej.Możnatuwskazać
kilkaopozycyjnychwobecsiebiemodelidoktrynalnych:koncepcjigłoszącej
wszechobecnośćpaństwakonkurującejzkoncepcjąpomocniczościisubsydiar-
nościpaństwa;projektuzakładającegoistnieniesilnegopaństwanarodowego
przeciwstawnegowizjipaństwapowoliHrozpływającegosię”wewspólnejprze-
strzenieuropejskiej;doktrynypaństwainspirowanegoreligijnie(wskrajnej
postaci–państwawyznaniowego)zderzającejsięzkoncepcjąpaństwaświec-
kiego(czywręczateistycznego).Wartoteżzauważyć,żewtokukształtowania
sięideowegozapleczawładzypowtarzasiępewienschemat.Otóżpookresie
umacnianiasięjakiejśkoncepcjidoktrynalnej,gdyjejzwolennicysąjużprze-
konani,żenależydonichnietylkoteraźniejszość,aleiprzyszłość,następuje
najczęściejofensywaprzeciwnikówtejkoncepcjiidochodzidopolitycznej
Hzmianywarty”.Możnatozdroworozsądkowopodsumowaćstwierdzeniem,
żenicnietrwawiecznie,nawetnajbardziejbutnawładzaprzemijał
Spóromodelrządzeniamacharakteruniwersalnyiponadczasowy.Model
rządzeniabyłzawszeibędzietakżewprzyszłościprzedmiotempolemik
ikontrowersji(atakżekonfliktów)stymulowanychprzezdominującenar-
racjeideologiczneidoktrynalneorazsilniezwiązanychzaktualnymstanem
społeczeństwa.Wujęciuhistorycznymspóromodelrządzeniabył,prędzej
czypóźniej,rozstrzyganyprzezwzrostsiłyokreślonejnarracjiideologicznej
idoktrynalnejwyznaczającejśrodowiskorządzenia.Jakwyżejwspomniałem,
kres,aprzynajmniejzauważalnyregresdanejnarracji,najbardziejwpew-
nymokresiewpływowej,zwyklenadchodziłwówczas,gdyjejzwolennicybyli
jużcałkowicieprzekonani,żeichprojektjestbezalternatywny,że–krótko
