Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Charakteriznaczenieinstytucjiombudsmana...
Dopierow1919r.podobnyurządzostałutworzonywFinlandii,
anastępniewDaniiiwNorwegii-lata1953i1962.Początkowowy-
dawaćbysięmogło,żeinstytucjatapozostajejednymzwieluspecy-
ficznychrozwiązańkrajówpółnocnoeuropejskich34,niebudzącym
zainteresowaniaustawodawcywinnychsystemachprawnych.Nadto
zauważyćnależy,żepozakrajaminordyckimidoinstytucjitejnawiąza-
nowlatachpięćdziesiątychtylkowRFN.W1956r.wprowadzonotam,
natlezmiankonstytucyjnychzwiązanychzprocesemremilitaryzacji
tegopaństwa,urządpełnomocnikaBundestagudosprawwojskowych
(Wehrbeaufragter)35.Wzorowanynarozwiązaniachszwedzkichiduń-
skichpełnomocnikograniczonybyłjednakwswymzakresiedziałania
dosprawwojskowychiochronyprawżołnierzy.Zrezygnowanozeń
natomiastwRFN,zresztąstanowiskotododziśzachowujeaktualność
-ideiwprowadzeniaombudsmanaogeneralnymzakresiewłaściwości.
OmbudsmanjakoideagraniceSkandynawiiprzekroczyłnadobre
wlatachsześćdziesiątych.Instytucjetegotypupowstałytakżewin-
nychkrajach,takichjak:NowaZelandia(1962),WielkaBrytania36
(1967),MauritiusiFidżi(1970),Izrael(1971),Zambia(1973),Francja37
(1973-choćwtymkrajunadanoprzyjętemumodelowicharakterspe-
cyficzny),NowaGwinea(1975),Portugalia38(1976),Australia(1976),
TrynidadiTobago(1976),Austria39(1977),Jamajka(1978),Filipiny
34Zob.np.M.Grzybowski,Ombudsmanwpaństwachnordyckich.Geneza,ewo-
lucjaiwspółczesneobliczeinstytucji(w:)L.Garlicki(red.),RzecznikPrawObywatel-
skich...,s.66in.
35Zob.Z.Kędzia,PełnomocnikParlamentuZwiązkowegodlaSprawWojskowych
wRFN(w:)L.Garlicki(red.),RzecznikPrawObywatelskich...,s.104in.
36Zob.R.Wieruszewski,KomisarzedosprawAdministracjiwWielkiejBrytanii
(w:)L.Garlicki(red.),RzecznikPrawObywatelskich...,s.131in.Zaznaczyćprzytymna-
leży,żeWielkaBrytaniabyłajednymzpierwszychnieskandynawskichkrajóweuropej-
skich,którywprowadziłdoswojegosystemukonstytucyjnegoinstytucjęombudsmana.
37Zob.szerzejnp.Z.Mendel,MediatorweFrancji(w:)J.Iwanek(red.),Zagad-
nieniaochronyprawkonstytucyjnychobywateli,Katowice1993,s.55-69;A.Kubiak,
MediatorweFrancji(w:)L.Garlicki(red.),RzecznikPrawObywatelskich...,s.154in.
38Zob.szerzejnp.A.Łabno-Jabłońska,RzecznikSprawiedliwościwPortugalii
(w:)J.Iwanek(red.),Zagadnieniaochronyprawkonstytucyjnychobywateli...,s.31-54;
tenże,RzecznikSprawiedliwościwPortugalii(w:)L.Garlicki(red.),RzecznikPraw
Obywatelskich...,s.179in.
39SzerzejnatematinstytucjiRzecznikaPrawObywatelskichwAustrii(Volksan-
waltschaf)zob.np.M.Konarski,ObrońcaLudowywAustrii(w:)L.Garlicki(red.),
RzecznikPrawObywatelskich...,s.200in.;P.Sarnecki,SystemkonstytucyjnyAustrii,
Warszawa1999,s.91-92;H.Mayer,DasösterreichischeBundes-Verfassungsrecht.Kurz-
kommentar,Wien2007,s.509in.;atakżeA.Stolz,DerpolnischeBürgerrechtsbeauf-
36