Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Historiaurzęduombudsmanawświeciewspółczesnym-rozwójidei
nastąpiłzasadniczyprzełomipojawiłysiękonkretneprojektyzmie-
rzającedorealizacjiideirzecznika,nacozasadniczywpływwywar-
ływydarzeniaspołeczneipolityczneroku1980ipoczątków198152.
Zaznaczyćnależy,żepowołanietakiegourzędustanowićmiałoko-
lejnyetapwbudowaniudemokratycznegosystemugwarancjipraw
obywatelskich53.Byłatojednak,podobniezresztąjakwcześniejsze
utworzeniesądownictwaadministracyjnego(w1980r.NaczelnySąd
Administracyjny)iTrybunałuKonstytucyjnego(wlatach1982-1985),
zapowiedźstopniowegorozpadusystemukomunistycznego,opartego
nazasadziejednolitejwładzypaństwowej.Wymienioneinstytucje
miałybyć-wzamiarzekomunistycznychwładz-tylkoatrapami
demokracji,choćniejesttopoglądpowszechniedzisiajpodziela-
ny.Niemożezatemdziwić,żepierwszypowołanyrzecznik-Ewa
Łętowska54-napiszepóźniej:„Niemiałamwątpliwości,żesama
funkcjaRzecznikazostałapomyślanajakomarionetkowa,uznana
zaozdobnikiprzeznaczonanautrupienie.Pomyślanosobie,żeto
będzietakadekoracja,cośtakiego,cosiępoprostuwpaństwiema.
Wybórkobietydawałjeszczewoczachdecydującychotymwybo-
rzedodatkowąszansę,żesięzajmiejakimiśrzeczamipostronnymi,
drugorzędnymi.(...)Niemiałam(aniniemamzłudzeń)codofasa-
dowościpomysłupowołaniarzecznika.Nigdyteżtegoniekryłam,
boijaktumiećzłudzenia,gdywtakmałopoważnysposóbszuka
siękandydatanarzecznika,że-przedwyborem-niktznimnawet
in.Zob.równieżA.Zieliński,RzecznikPrawObywatelskich-przeszłość,teraźniej-
szość,przyszłość(w:)Obywatel-jegowolnościiprawa.RzecznikPrawObywatelskich
1988-1998.Zbiórstudiówprzygotowanychzokazji10-leciaurzęduRzecznikaPraw
Obywatelskich,Warszawa1998,s.7in.
52Por.np.A.Karnicka,RzecznikPrawObywatelskich:dylematyiuwarunkowania,
PiP1989,z.11,s.69in.;T.Zieliński,Ombudsman-możliwościigranicedziałania,
Warszawa1994,s.10in.;A.Kubiak,RzecznikPrawObywatelskich,PiP1987,z.12,s.3;
T.Bichta,RzecznikPrawObywatelskich(w:)B.Szmulik,M.Żmigrodzki(red.),Ustrój
organówochronyprawnej,Lublin2003,s.337;K.Kubaj,RzecznikPrawObywatelskich
(w:)M.Kruk(red.),SystemorganówochronyprawnejwPolsce.Podstawoweinstytucje,
Warszawa2006,s.265.
53Ówczesnystanświadomościdobitniepotwierdzakrótkapreambuładotekstu
pierwotnegoustawyzdnia15lipca1987r.oRzecznikuPrawObywatelskich,wktórej
wskazujesię,żerzecznikaustanawiasię„wceluumacnianiasocjalistycznejpraworząd-
nościistworzeniadalszychgwarancjiochronyprawiwolnościobywateli”.Zob.J.Ko-
chanowski,Wstęp(w:)M.Zubik(red.),KsięgaXX-leciaRzecznikaPrawObywatelskich
wPolsce...,s.8;J.Kochanowski,Rzeczpospolitapraworządna,Warszawa2008,s.386.
54Zob.E.Łętowska,Babanaświeczniku,Warszawa1992,s.8-9.
39