Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Cechykonstytutywnewspółczesnegoombudsmana
dotego,żedziśoombudsmaniemówićnależyraczejjakoopewnym
typieinstytucjiniżojejjednolitymkształcie.Wszczególności,wprze-
ciwieństwiedomodeluszwedzkiego,którycharakteryzujeistnienie
wieluombudsmanównaszczeblucentralnym,itozarównoparla-
mentarnych,jakirządowych,naświeciespotykamydziśtakżeom-
budsmanówszczeblacentralnegoorazombudsmanówregionalnych
ilokalnych.Istniejątakżeombudsmaniokompetencjachgeneralnych
iombudsmanidlaposzczególnychobszarównaruszeńprawobywa-
telskich.Cowięcej,różnyjestsposóbpowoływaniaombudsmanów,
zakreskompetencjiiorganizacjaurzędu.Tymsamymniejesttojuż
wyłącznieinstytucjawewnątrzkrajowa.Jakwiadomo,oczymbyłajuż
mowawyżej,ombudsmanidziałająrównieżwstrukturachorganizacji
międzynarodowych,czegoprzykłademjestpowołanyprzezUnięEu-
ropejskąOmbudsmaneuropejskiczyKomisarzPrawCzłowiekaRady
Europy,różniącysięmiędzysobąpodwzględemzakresukompeten-
cjiisposobudziałania.Jestrzecząciekawą,żemożnamówićjeszcze
ojednymrodzajutejinstytucji,amianowicieoombudsmanachpowo-
łanychdlaokreślonegokrajulubjegoczęści,tyleżenieprzezorgany
wewnętrzne,awwynikudziałańocharakterzemiędzynarodowym.
PrzykładowotakasytuacjawystępujenaBałkanach,gdziefunkcjonuje
dwóchmiędzynarodowychombudsmanów:wBośniiHercegowinie
orazwKosowie.Równieżkoncepcjetychurzędówniesątakiesame.
Analizujączaprezentowanepoglądy68dotyczącecechwspółczesnego
68Dodatkowozob.np.zdaniemJ.Łętowskiego„ombudsmanniejest(...)jesz-
czejednymorganemocharakterzebiurokratycznym,anonimowym,oddalonym
ichłodnym,alewłaśniekonkretnąosobą,doktórejmożnanapisać,możnaprzyjść
lubzatelefonowaćiktóraprzyjmujekażdego,wysłuchujejegotroskiproblemów,oce-
niaichźródłoicharakterwświetleprawa,awreszcieproponujesposóbzałatwienia
iczasaminawetbierzenasiebiewystąpieniezwłaściwąinterwencją”,za:S.Patyra,
RzecznikPrawObywatelskich(w:)W.Skrzydło(red.),Polskieprawokonstytucyjne...,
s.441.A.Kubiakwskazuje,że:„Wposzczególnychkrajachinstytucjataróżnisięnie
tylkonazwą(ombudsman,rzeczniksprawiedliwości,obrońcaludowy,mediator),ale
takżekonstrukcją,niekiedyodległąodjejszwedzko-fińskiegoarchetypu”.Ponadto
autorzauważa,że:„Dającsięłatwoprzystosowaćdospecyficznychwarunkówpoli-
tycznychikierunkowych,podlegaonaprocesowitzw.proliferacjiwielokierunkowej.
(...)Zaobserwowaćmożnatakżezjawiskoswoistej«sektoryzacji»wynikającejzfaktu
tworzeniawyspecjalizowanychombudsmanówwposzczególnychsferachaktywności
administracyjnejpaństwa(więziennictwo,służbawojskowa,służbazdrowia,ochrona
indywidualnychdanychkomputerowych)”.A.Kubiak,Rzecznikprawobywatelskich...,
s.3.ZkoleiA.Zollpodkreśla,żeinstytucjaombudsmanazrobiłairobinadalkarierę.
Jednakżetenspecyficznyorgantrudnyjestdozaklasyfikowania,ponieważniejestto
klasycznyorganwładzy.Ombudsmanbowiemniewydajedecyzji,alejestinstytucją
45
