Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Charakteriznaczenieinstytucjiombudsmana...
modeluombudsmanadziałającegonarzeczprawiwolnościczłowieka
iobywatela,doszłamdonastępującychwniosków.
Myślę,że-popierwsze-ombudsmanmożedziałaćskutecznie
tylkowtedy,gdysamaustawagwarantujemuokreślonekompetencje
izapewniaosobieRzecznikaniezależnośćodinnychorganówpań-
stwowych.Podrugie-autentycznośćomawianegourzęduzależyod
osobistychcechombudsmanasprawującegotenurząd,wszczegól-
nościodjegoosobistejniezależnościiniepodatnościnawpływysił
politycznychorazwszelkieinnenaciskiideologiczne.Potrzecie-uwa-
żam,żezakreswyłącznościombudsmanawyznaczanietylkoustawa,
którejombudsmanniemożeprzekroczyć,aletakżesystempolityczny
ograniczającykonstytucyjneprawaiwolnościjednostki.Ombudsman
jestnadtourzędem,któryprzezswojeinterwencjewpływanatworzo-
neistosowaneprawo,kształtujeświadomośćprawnąspołeczeństwa,
jakrównieżupowszechniazasadydemokratycznegopaństwaprawa.
Obecniemożemymówićodwóchmodelowychwzorcachinsty-
tucjiombudsmana:nordyckimibrytyjsko-francuskim.Wmodelu
nordyckimombudsmanjestpowoływanyprzezparlamentidostępny
bezpośredniodlaobywatela.Zasadąjestkadencyjnośćurzędu.Wmo-
delutymombudsmanmoże,obokswychfunkcjiurzędniczych,zaj-
mowaćjestdziałalnościąsądowniczą.Wdrugimtypieombudsmana
powołujegłowapaństwa,apośrednikiemmiędzynimaobywatelem
jestdeputowanydoparlamentu.Wtegorodzajumodeluniemamoż-
liwościwnoszeniaskargibezpośrednioprzezobywatela.Powodujeto
wyeliminowaniemożliwościpodejmowaniaprzezrzecznikakontroli
bezpośredniowwynikuskargobywateli.Ponadtoombudsmanobok
swychfunkcjiurzędniczychniemożezajmowaćsięinnądziałalnością,
np.sądowniczą.Wobumodelachpozycjarzecznikajestukształto-
wanajakoniezależnaodpozostałychorganówpaństwowych,przede
kontrolującądziałaniepaństwawobszarzemożliwychzagrożeńdlawolnościipraw
człowiekaorazpostulującympodejmowaniedziałań,któremająusunąćtenarusze-
nialubimzapobiec.Uważa,żeprzyjętewPolscerozwiązaniadotycząceinstytucji
RzecznikaPrawObywatelskich,jeszczeprzedzmianąustrojupaństwaz1989r.,obok
sądownictwaadministracyjnegoikonstytucyjnego,należałydotychfenomenów
ustrojowych,którestanowiłyzapowiedziupadkusystemukomunistycznegowPolsce,
por.Przedmowa(w:)J.Świątkiewicz,RzecznikPrawObywatelskichwpolskimsystemie
prawnym...,s.9;A.Zoll,SiłazłegonaRzecznika,GazetaSądowa2000,nr9,s.4;B.Ba-
naszak,Porównawczeprawokonstytucyjnewspółczesnychpaństwdemokratycznych...,
s.246.Autordokonujetrafnegopodziałuinstytucjiombudsmana.
46