Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szczególnąuwagęwgrupiepolskichteatrówogrodowychzasługujeteatrwWielkim
OtwockuzprzełomuXVIIiXVIIIwieku,położonynawyspie,podobniejakpóźniejszy
teatrwŁazienkach33.
Niestetyprzypomnianewyżejteatry,pozbawionetroskiiopieki,ostatecznieza-
niedbaneprzestałyistnieć.Aszkoda,ponieważichrolanieograniczałasięjedynie
dofunkcjiestetycznejczyteżrozrywkowej.Przedstawieniawtegotypuobiektach–
analogiczniedotworzonychwówczaswpałacachkrólewskichimagnackichsalach
teatralnych,anawetodrębnychbudynkachnatheatrumprzeznaczanych–często
podejmowałyproblemypolityczne,ideologiczneczyteżdynastyczne
34
.Podporząd-
kowywanojeoczywiścieinteresomwładcylubpana.Ichcelemnadrzędnymbyło
eksponowaniepotęgimonarchylubmożnowładcy.Podobnąrolęodgrywałomiej-
sce,wktórymwidowiskosięodbywało–onorównieżmiałoukazywaćwielkość
ichwałęwłaściciela.
Gdyogrodyprywatne–zarównokrólewskie,jakimagnackie–zostałyotwarte
dlaszerokiejwidowniizaczęlisięwnichgromadzićodbiorcyreprezentującyróżne
grupyspołeczne,teatryogrodowestałysięmiejscamikształtującymiopiniępublicz-
nąijakoczęśćzałożeńogrodowo-parkowychstanowiłyistotnyczynnikmiastotwór-
czy.TakąrolęodegrałnaprzykładogródSaski
35
.Byłonnietylkojedynymnatak
ogromnąskalęogrodemwkomponowanymwzabudowęmiejską,alerównież–jako
królewskiwirydarzotwartydlapubliczności–szczególniemocnooddziaływałna
społeczeństwo,aideemonarchyreprezentowałlepiejniżwnętrzapałacowe,doktó-
rychniewszyscymielidostęp.WogrodzietymodstronypałacuOrzelskiejznajdował
sięotwartyamfiteatr,wkomponowanywogrodowealejkiisaloniki
36
.Obiektten
zniknąłwwynikupracmodernizacyjnych,jakieprzeprowadzonowogrodzieSaskim
pozniszczeniachwojennychz1794roku;dowodemtakiegostanujestplanBacha
z1808roku,naktórymamfiteatrujużnieznajdujemy37.
Czasamiteatryogrodowestawałysięmiejscem,wktórymnietylkoodgrywano
wyreżyserowanewidowiska,alegdziedochodziłodorozgrywaniascennapisanych
przezżycieiokoliczności.Śladytakichwydarzeńznaleźćmożnawliteraturzedaw-
nej–tymsamymzyskujeonastatusdokumentunietylkowzbogacającegowiedzę
odawnychteatrach,aleioludziachkorzystającychztegorodzajurozrywki.
WPamiętnikachJanaChryzostomaPaskawśródwspomnieńzroku1664odnajdu-
jemyfragment,wktórymautorrelacjonujeśrodowiskostolicyzapanowaniaWa-
zów.PolitycezagranicznejkieruneknadawaławówczasLudwikaMariaGonzaga–
byłonzdecydowanieprofrancuski.Królowejzależałonajegoutrwaleniuipromowała
wszelkiedziałania,temucelowisprzyjające.PrawdopodobnieniewszystkimPolakom
33
PlanyidokładnyopiswymienionychteatrówpodajeG.Ciołek.Ibidem.
34
WystarczywtymmiejscuprzypomniećdzieładramatyczneJanaKochanowskiego,Andrzeja
Morsztyna,StanisławaHerakliuszaLubomirskiego,JanaPotockiegoczyIgnacegoKrasickiego.
Zob.B.Król-Kaczorowska,TeatrdawnejPolski...,s.29-30.
35
Z.Bobrowski,AnalizaprzemianOgroduSaskiego...,s.18.
36
Ibidem,s.19.Por.teżrys.9wstudium:G.Ciołek,TeatryogrodoweXVII...
37
Z.Bobrowski,AnalizaprzemianOgroduSaskiego...,s.21.
44
